Προερχόμενη από την κοινωνική επιρροή και όχι από την εξουσία ή από τις σχέσεις εξουσίας, η ηγεσία είναι στην πραγματικότητα η υλοποίηση της κοινωνικής επιρροής που μεγιστοποιεί τις προσπάθειες των άλλων και φτάνει στην επίτευξη του μέγιστου δυνατού των ατόμων, των επιχειρήσεων ή οποιουδήποτε οργανισμού, κόμματος ή σώματος.

Από τον Αλέξανδρο Θεοδωρόπουλο

Τι Πραγματικά είναι η Ηγεσία;

Κάποτε ειπώθηκε από τον Warren Bennis, πρωτοπόρο στην ηγετική έρευνα, ότι «Η ηγεσία είναι η ικανότητα να μεταφράζεται το όραμα σε πραγματικότητα». Ο εμπειρογνώμονας της ηγεσίας James McGregor Burns είπε ότι η ηγεσία είναι μια διαδικασία κατά την οποία «οι ηγέτες και οι οπαδοί τους ανεβάζουν ο ένας τον άλλον σε υψηλότερα επίπεδα ηθικής και κινήτρων». 

Με μια πρόταση θα λέγαμε ότι ηγεσία είναι η τέχνη του να παρακινεί κανείς μια ομάδα ανθρώπων ώστε να ενεργήσει προς την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Αλλά ο όρος είναι τόσο αόριστος που απαιτείται μεγάλος αριθμός ερμηνειών για να τον αναλύσουμε και να κατανοήσουμε το βαθύτερο νόημά του. 

Σύμφωνα με τον συγγραφέα του "Great Leaders Have No Rules", Kevin Kruse, «Η ηγεσία είναι η διαδικασία της κοινωνικής επιρροής που μεγιστοποιεί τις προσπάθειες των άλλων, προς την επίτευξη ενός στόχου». Ο συγγραφέας των μεγάλων bestsellers και εξαιρετικά επιτυχημένος επιχειρηματίας δήλωσε ότι η ηγεσία δεν έχει καμία σχέση με την παλαιότητα σε μια θέση ή μια υψηλή θέση στην ιεραρχία μιας εταιρείας ή κάποιου οργανισμού. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν την ηγεσία συνώνυμη με ανώτατα στελέχη ή διευθυντές σε έναν οργανισμό, αλλά το να είσαι ηγέτης δεν κρίνεται απαραίτητα από το μισθό σου. 

Αυτό που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι η ηγεσία δεν έχει καμία σχέση με τίτλους ή προσωπικά χαρακτηριστικά. Κάποιος που διατηρεί υψηλή θέση στην ιεραρχία δεν σημαίνει ότι είναι ηγέτης ή έχει ηγετικές δεξιότητες. Για παράδειγμα, συνήθως σκεφτόμαστε πολιτικές προσωπικότητες που διαμόρφωσαν την ιστορία όπως ο Αβραάμ Λίνκολν και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ως σπουδαίους ηγέτες. Και ήταν όντως ηγέτες και χαρισματικές προσωπικότητες, αλλά το χάρισμα μόνο δεν κάνει κάποιον ηγέτη. Η ηγεσία δεν είναι επίθετο και εκείνοι με φυσικό χάρισμα δεν είναι ηγέτες απλά και μόνο από αυτό. 

Κάτι ακόμα που δεν είναι η ηγεσία: διαχείριση. Το να μπορείς να διαχειρίζεσαι μια ομάδα, μια επιχείρηση ή έναν οργανισμό δεν σημαίνει αυτομάτως ότι είσαι ηγέτης. Αυτοί οι δύο όροι είναι συνήθως αλληλένδετοι αλλά δεν είναι ίδιοι. Ο Μπιλ Γκέιτς έχει δώσει μια απλούστερη δήλωση για το τι σημαίνει πραγματικά η ηγεσία: «Καθώς κοιτάζουμε μπροστά στον επόμενο αιώνα, οι ηγέτες θα είναι αυτοί που ενδυναμώνουν τους άλλους». 

Επομένως, δε χρειάζεσαι τίτλο για να ηγηθείς. Στην πραγματικότητα, μπορείς να είσαι ηγέτης στον τόπο εργασίας σου, στη γειτονιά σου, στην οικογένειά σου και όλα αυτά χωρίς να έχεις κάποιον τίτλο να δείξεις. 

Κατά συνέπεια μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι η ηγεσία δεν έχει μόνο ένα συγκεκριμένο ορισμό. Εμπεριέχει τα βασικά στοιχεία της ικανότητας και της προετοιμασίας να εμπνέουμε τους άλλους. Ίσως ο πλησιέστερος όρος στην ηγεσία είναι η έμπνευση. Η αποτελεσματική ηγεσία βασίζεται σε ιδέες που μπορούν να είναι είτε πρωτότυπες είτε δανεισμένες, αλλά αυτές οι ιδέες πρέπει να κοινοποιούνται αποτελεσματικά στους υπόλοιπους με τρόπο που τους ωθεί αρκετά ώστε να ενεργούν όπως ο ηγέτης θέλει να ενεργήσουν. 

Η Σημασία της Ηγεσίας

Η ηγεσία είναι ζωτικής σημασίας επειδή πολλοί άνθρωποι δεν θα είναι σε θέση να την αποκτήσουν, οπότε θα πρέπει να υπάρχουν εκείνοι που θα το επιτύχουν πραγματικά. 

Η ιστορία έχει αποδείξει ότι οι ηγέτες είναι ζωτικής σημασίας για να δείξουν το δρόμο προς τα εμπρός, για να προβλέψουν το μέλλον. Το χάρισμα, σε συνδυασμό με την εκπαίδευση και τη γενική γνώση, μπορεί να δημιουργήσει ένα ανθρώπινο μυαλό που θα οραματιστεί το μέλλον και θα σκεφτεί τρόπους με τους οποίους το όραμα θα γίνει μια μέρα πραγματικότητα. Με αυτόν τον τρόπο εξελίχθηκε η ανθρωπότητα κατά τη διάρκεια των αιώνων και με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να επιτύχουμε την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη μελλοντικά, με τα μέσα που έχουμε.

Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, οι ηγέτες είναι σημαντικοί καθώς έχουν μεγάλο αντίκτυπο στην απόδοση μιας ομάδας. Οι καλοί ηγέτες μπορούν να μεγιστοποιήσουν την παραγωγικότητα της ομάδας, να διαμορφώσουν θετική κουλτούρα και να προωθήσουν την αρμονία και την ανοιχτή επικοινωνία μέσα στην ομάδα. Η έμπνευση και η επιρροή που παράγουν έχουν πραγματικά μεγάλη σημασία για την πρόοδο κάθε ομάδας ή οργανισμού, σε κάθε πλαίσιο. 

Αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο το επιχειρηματικό περιβάλλον όπου η ηγεσία επιλύει καθημερινά προβλήματα και εκπληρώνει τις μέγιστες δυνατότητες όλων των εμπλεκομένων, αλλά και τις τέχνες, όπου χρειαζόμαστε ηγέτες να κατανοήσουν την τέχνη καλύτερα και τελικά, να κατανοήσουν καλύτερα και τη ζωή. 

Επομένως, η ηγεσία είναι σημαντική στο να παρακινήσει τους συναδέλφους να συνεργαστούν, να επικοινωνήσουν θέτοντας σωστά τις προτεραιότητες και να επιτύχουν κοινούς επαγγελματικούς στόχους. Εάν όλα αυτά λειτουργούν αρμονικά, τότε θα επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό για οποιαδήποτε ομάδα, οργανισμό, οικογένεια ή άτομο. 

Τα Χαρακτηριστικά ενός Σπουδαίου Ηγέτη 

Είναι γεγονός ότι η ηγεσία δεν έχει μια απλή συνταγή  που να ταιριάζει παντού σαν την απόλυτη λύση και δεν υπάρχει μαγική φόρμουλα που θα σε κάνει αμέσως ένα σπουδαίο ηγέτη. Χρειάζεται χρόνο, αφοσίωση, υψηλό εργασιακό ήθος και πάνω απ 'όλα την ικανότητα να εμπνέεις και να εμπνέεσαι. 

Σε γενικές γραμμές, οι επιτυχημένοι ηγέτες χαρακτηρίζονται συχνά από υψηλή κοινωνική νοημοσύνη, ικανότητα να αγκαλιάζουν την αλλαγή, εσωτερικούς δυναμικούς πόρους όπως η αυτογνωσία και η αυτοεκτίμηση, και πάνω απ 'όλα,  ικανότητα εστίασης σε πράγματα που αξίζουν πραγματικά την προσοχή τους. 

Μπορούμε να πούμε ότι είναι ευθύνη του ηγέτη να αναπτύξει ένα όραμα για τους ανθρώπους και τους θεσμούς που διευθύνει. Για παράδειγμα, η διοίκηση μιας επιχείρησης με πολλούς υπαλλήλους απαιτεί μεγάλες επικοινωνιακές δεξιότητες και σωστή διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού προκειμένου να επιτευχθεί ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Είναι κομβικής σημασίας λοιπόν, σε κάθε τομέα, να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες και τις συνέπειες και να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών της σύγχρονης βιομηχανίας. 

H σύμβουλος Susan Ward είχε δηλώσει ότι «για να είσαι αποτελεσματικός ηγέτης στον επιχειρηματικό κλάδο, πρέπει να έχεις χαρακτηριστικά που ξεπερνούν τα διοικητικά καθήκοντα». Ο διαχωρισμός μεταξύ ηγεσίας και διαχείρισης τονίζεται σχεδόν παντού. Παρόλο που αυτοί οι δύο όροι έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά, η κύρια διαφορά μεταξύ των ηγετών και των διευθυντών είναι ότι οι ηγέτες δίνουν έμφαση στην καινοτομία πάνω απ 'όλα. 

Αναλύοντας το προφίλ ενός σπουδαίου ηγέτη καταλήξαμε στα ακόλουθα χαρακτηριστικά: 

1. Ανθεκτικότητα: Η οικοδόμηση μιας ανθεκτικής νοοτροπίας είναι συχνά ο ελλιπής σύνδεσμος για ηγέτες που θέλουν να συνεχίσουν να είναι αποτελεσματικοί, αλλά θέλουν επίσης να γίνουν μοναδικοί. Η ανθεκτικότητα είναι το κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των επαγγελματικών προκλήσεων και την ενίσχυση της ηγετικής απόδοσης για να αναπτυχθεί κανείς στη θέση του και στον τομέα του. 

2. Θάρρος: Ένας ηγέτης πρέπει να είναι σε θέση να στέκεται μόνος του και να υπερασπίζεται αυτό που πιστεύει. Ανεξάρτητα από το  αποτέλεσμα, ένας ηγέτης πρέπει να είναι ψυχικά και ψυχολογικά ισχυρός για να παραμείνει αποφασισμένος και επικεντρωμένος, να μην υποκύψει στην αρνητικότητα και την πίεση και να έχει υπομονή να συνεχίσει σε δύσκολους δρόμους. 

3. Επικοινωνία: Ικανότητα επικοινωνίας δε σημαίνει απλώς το να μπορείς να παράγεις τις σωστές λέξεις στις σωστές περιστάσεις. Ικανότητα επικοινωνίας σημαίνει να μπορεί κανείς να αισθανθεί τις ανάγκες και να αφουγκραστεί την ομάδα του, τους συναδέλφους ή τους υποστηρικτές του. Ένας αληθινός ηγέτης χρησιμοποιεί την επικοινωνία για να εφαρμόσει υποσχέσεις και να ωθήσει τις εμπνευσμένες ομιλίες σε δράση προκειμένου να ενισχύσει την εμπιστοσύνη και την αποτελεσματική συνεργασία. 

4. Ευελιξία: Επειδή σε πολλές περιπτώσεις δε συμβαδίζουν όλα με το σχέδιο, είναι σημαντικό για έναν ηγέτη να μπορεί να αλλάζει τακτική και να προσαρμόζεται γρήγορα σε νέες συνθήκες και καταστάσεις. 

5. Υπευθυνότητα: Η ικανότητα να παραδέχεστε ένα λάθος που κάνατε ποτέ δεν έρχεται εύκολα. Όταν υπάρχει απόδοση ευθυνών, ένας αληθινός ηγέτης αισθάνεται υπεύθυνος. Υπευθυνότητα όμως είναι και όταν ο ηγέτης συγχαίρει και πλέκει το εγκώμιο εκείνων που πραγματικά το αξίζουν. 

6. Ταπεινοφροσύνη και Επιβλητική Παρουσία: Ο βαθμός επιβλητικής παρουσίας είναι μια ποιότητα που πρέπει να κερδίσετε μέσω του σεβασμού των υπαλλήλων ή των συναδέλφων σας, μέσω σκληρής δουλειάς και ειλικρίνειας σε κάθε βήμα του ταξιδιού σας. Το να ενεργείτε υπεροπτικά προκαλεί συνήθως αντιπάθεια και αναστάτωση, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός αρνητικού κλίματος. Γι 'αυτό είναι πάντα σημαντικό, ως ηγέτες, να παραμένετε ταπεινοί και να κερδίζετε την εμπιστοσύνη των άλλων. 

Εκτός από τα χαρακτηριστικά που καθορίζουν έναν αληθινό ηγέτη, υπάρχουν κάποιες άλλες συμπεριφορές που πρέπει σίγουρα να αποφεύγονται. Όταν οι ηγέτες βάζουν το προσωπικό τους όραμα μπροστά από την ηθική ακεραιότητα και την πρακτική πραγματικότητα, θέτουν σε κίνδυνο τις θέσεις τους και τις οργανώσεις τους. Για να αποφευχθεί αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, χρειάζεται μια ανοιχτή και διαλλακτική κουλτούρα στη δουλειά και στην καθημερινότητα καθώς και καλές επικοινωνιακές δεξιότητες. 

Συνολικά, για να επιτύχουν τους στόχους τους, οι ηγέτες πρέπει να είναι τα φωτεινά παραδείγματα, παρακινώντας, εμπνέοντας και ενθαρρύνοντας όλους τους υπόλοιπους. 

Πώς αναπτύσσονται οι Ηγετικές Ικανότητες; 

Εάν θέλετε να κάνετε με την ομάδα, την επιχείρηση ή τον οργανισμό σας μια καλή αρχή προς την επιτυχία, πρέπει να ξεκινήσετε με την ηγεσία και η ηγεσία πρέπει να ξεκινήσει από εσάς. Η ηγεσία  δεν έχει τόσο να κάνει με ένα ισχυρό και χαρισματικό άτομο όσο με μια ομάδα ανθρώπων που εργάζονται μαζί για να επιτύχουν ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. 

Το Κέντρο Δημιουργικής Ηγεσίας (Center for Creative Leadership) λέει ότι η ηγεσία είναι ένα ταξίδι - διαφορετικές ομάδες, έργα,  δουλειές, καταστάσεις και οργανισμοί θα απαιτήσουν από εσάς να εφαρμόσετε ηγετικές δεξιότητες με διαφορετικούς τρόπους. 

Εκτός απ’ το να είστε πολύπλευροι και άνετοι στο να εφαρμόζετε ηγετικές ικανότητες παντού στην καθημερινή σας ζωή, υπάρχει επίσης και μια μεγάλη διαχρονική ερώτηση σχετικά με την ηγεσία που θα πρέπει να έχετε υπόψιν σας. Κληρονομείται ή αποκτάται; 

Έρευνα έχει δείξει ότι έως και το 30% της δημιουργίας ενός ηγέτη έχει γενετική βάση (Aamodt, M. G., 2010). Ωστόσο, σύμφωνα με τον Forsyth (2009) υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η ηγετική ικανότητα αναπτύσσεται επίσης με σκληρή δουλειά και προσεκτική παρατήρηση. 

Μελέτες έχουν δείξει ότι δεν είμαστε σίγουροι για το επίπεδο ηγετικής ικανότητας που μπορούμε να φτάσουμε. Η γενετική φαίνεται να επηρεάζει την ικανότητα ηγεσίας λόγω κληρονομικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας μας, αλλά και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η εκπαίδευση και οι ευκαιρίες διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. 

Εάν υπάρχει ένα εξαιρετικό οικογενειακό και εκπαιδευτικό υπόβαθρο για κάποιον, σε συνδυασμό με σκληρή δουλειά, υπομονή και προσοχή στη λεπτομέρεια, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι ηγετικές δεξιότητες θα αναπτυχθούν γρήγορα και ένας μεγάλος ηγέτης μπορεί να γεννηθεί μέσα σε αυτό το άτομο. 

Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι κάποιος πιο άτυχος και χωρίς οικογενειακά, γενετικά ή εκπαιδευτικά προνόμια δεν μπορεί να γίνει ηγέτης. Με όπλα την υψηλή ηθική ακεραιότητα και την ευγένεια στο χώρο εργασίας, οι ηγετικές δεξιότητες που αναφέρθηκαν παραπάνω μπορούν να αποκτηθούν από οποιονδήποτε άνθρωπο.  

Σήμερα, οι ερευνητές εκτιμούν ότι η ηγεσία είναι περίπου κατά ένα τρίτο έμφυτη και κατά δύο τρίτα επίκτητη. Μερικά εγγενή χαρακτηριστικά όπως η εξωστρέφεια, η αυτοπεποίθηση , η ενσυναίσθηση και η κοινωνική νοημοσύνη είναι σημαντικά στοιχεία της ηγεσίας, αλλά η κατάρτιση, η εκπαίδευση, η ανάπτυξη του εαυτού μας και η εμπειρία είναι εξίσου σημαντικά. Λάβετε υπόψη ότι οι ηγετικές ικανότητες μπορούν να καλλιεργηθούν, να αναπτυχθούν με σκληρή δουλειά και υπομονή και ότι οι ηγέτες μπορούν να εξελιχθούν. 

Θυμηθείτε: η ηγεσία δεν είναι προορισμός - είναι κάτι πάνω στο οποίο θα πρέπει να εργάζεστε τακτικά καθ 'όλη τη διάρκεια της καριέρας σας, ανεξάρτητα από το επίπεδο στο οποίο έχετε φτάσει στο επάγγελμα σας ή γενικότερα στο επαγγελματικό και προσωπικό σας περιβάλλον. Η ηγεσία είναι ένα ταξίδι! Είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε;