Γιώργος Κουμεντάκης

Ταξίδι στον κόσμο, με οδηγό τη μουσική 

Από τη Χριστίνα Κατσαντώνη

Το ταξίδι της ζωής του είναι άρρηκτα δεμένο με τη μουσική. Από παιδί, η μουσική ήταν για εκείνον μια προσωπική υπόθεση, ένα παιχνίδι, υποκινούμενο από μια φυσική ανάγκη, που συνοψίζεται στη φράση “παίζουμε μουσική;”. Σήμερα, για τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Γιώργο Κουμεντάκη, η μουσική παραμένει τρόπος ζωής, ταυτίζεται ουσιαστικά με την ίδια τη ζωή του. Δεν είναι μόνο μέσο έκφρασης και επικοινωνίας, είναι πάντα το μέσο για να ανακαλύπτει τον κόσμο...

Το πρώτο έργο 
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ρέθυμνο, μια πόλη με ιστορία, ιδιαίτερη κουλτούρα και σχέση με τη μουσική. Η κλίση του στη μουσική ήταν σαφής από την παιδική ηλικία. Ξεκίνησε με μαθήματα ακορντεόν, συνέχισε με πιάνο και σπουδές στο Ωδείο στην Αθήνα. 

Από την εφηβεία του, ήδη σε πείσμα των ευρύτερων προσδοκιών για σπουδές στο Πανεπιστήμιο, είχε αποφασίσει πως αυτό που θέλει να κάνει στη ζωή του είναι να γράψει μουσική. Στα 16 ξεκίνησε να γράφει το πρώτο του έργο, με τίτλο Απομάκρυνση 3. Η βαθιά έλξη του στη μουσική έκαμψε όποιο εμπόδιο μπορούσε να προκύψει. 

Όταν αργότερα, με σύσταση του Νίκου Μαμαγκάκη, το πήγε στο Τρίτο Πρόγραμμα επί Μάνου Χατζιδάκι, ο Γιώργος Κουρουπός έκρινε ότι άξιζε να σταλεί στο Διεθνές Βήμα Συνθετών. Και κάπως έτσι έγινε η αρχή μιας μακράς δημιουργικής πορείας στη μουσική με πολλές εκφάνσεις (έργα συμφωνικής μουσικής, αλλά και συνθέσεις για τις παραστατικές τέχνες), ευαισθησία, μοναδικότητα και διαρκή αναζήτηση.

Η πνευματική πολυτέλεια και οι Ολυμπιακοί
Το 1992, η κατάκτηση της υποτροφίας Prix de Rome του δίνει τη δυνατότητα να ζήσει μια μοναδική εμπειρία, με την παραμονή του για ένα χρόνο στη Γαλλική Ακαδημία της Ρώμης. Εκεί έχει την ευκαιρία να βιώσει μια υψηλή πνευματική πολυτέλεια σε ένα παλάτι των Μεδίκων, να δει τη μουσική του να παίζεται εκτός κι εκτός Ιταλίας, να έλθει σε επαφή με σπουδαίους καλλιτέχνες από όλους τους χώρους της τέχνης και να κουβεντιάσει άλλοτε με τους αδερφούς Ταβιάνι κι άλλοτε με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο για το έργο τους. 

Την ίδια χρόνια συνεργάζεται για πρώτη φορά με τον Δ. Παπαϊωάννου και την Ομάδα Εδάφους, σε μια συνεργασία που κορυφώνεται το 2004, με τις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας.

Η αναγέννηση στην Τήνο
Το τέλος των Ολυμπιακών σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου κύκλου στη ζωή και στη δημιουργία του. Ένα ταξίδι αναψυχής λίγων ημερών στην Τήνο γίνεται η αφορμή να αγοράσει ένα σπίτι στα Υστέρνια και να περάσει εκεί τα επόμενα 13 χρόνια, επιλέγοντας να αλλάξει ριζικά τη ζωή του, ώστε να ξαναβρεί τον εαυτό του και τη συνθετική του ιδιότητα. 

Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής στέκεται γενναιόδωρα ως πηγή έμπνευσης και επιστροφής στις μνήμες και τα βιώματα που συνθέτουν τη μουσική του ταυτότητα κι όλα... ανθίζουν. Κατά την παραμονή στην Τήνο γράφει πάνω από 20 έργα κι ο κύκλος κλείνει με μια νέα πρόκληση: την ανάθεση από την Εθνική Λυρική Σκηνή να γράψει μια όπερα. 

Η όπερα αυτή είναι η “Φόνισσα”, στην οποία κοινό και κριτικές ανταποκρίνονται με συγκινητικό ενθουσιασμό. Παράλληλα, του δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσει καλύτερα το μηχανισμό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Το 2015 αναλαμβάνει υπεύθυνος καλλιτεχνικού προγραμματισμού της Εναλλακτικής Σκηνής κι από τον Φεβρουάριο του 2017 αναλαμβάνει το δύσκολο έργο του καλλιτεχνικού διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. 

Ο ρόλος του καλλιτεχνικού διευθυντή
Ο τρόπος με τον οποίο ο Γιώργος Κουμεντάκης αντιλαμβάνεται το ρόλο του καλλιτεχνικού διευθυντή, πόσω μάλλον ενός καλλιτεχνικού διευθυντή με όραμα και συνεχή σε δράση -σε πείσμα της πανδημίας, προϋποθέτει ολοκληρωτική αφοσίωση. Τόσο ολοκληρωτική, που έχει επί του παρόντος χάσει όχι μόνο την προσωπική ζωή, αλλά και τη συνθετική του δράση. 

Όμως, δεν ανησυχεί, ξέρει ότι η μουσική είναι πάντα εκεί. Η περιέργεια του μουσικού παιχνιδιού παραμένει αναλλοίωτη όπως στα παιδικά του χρόνια, τότε που το ταξίδι του στη ζωή ξεκινούσε με την ίδια φυσική ανάγκη, που συνοψίζεται σε δυο λέξεις: παίζουμε μουσική;