Υπάρχουν κάποιοι βαθιά ριζωμένοι και αντιπαραγωγικοί μύθοι που βλάπτουν την ικανότητά μας να παίρνουμε σωστές και γρήγορες αποφάσεις. Κάθε μία περίπτωση από τις παρακάτω μας θυμίζει κάτι που έχουμε βιώσει είτε στην προσωπική είτε στην επαγγελματική μας ζωή!

Από τη Μία Κόλλια

#decisionmaking #myths #performance #efficiency #beliefs 

1. Μου αρέσει να είμαι «αποτελεσματικός». Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι αποτελεσματικότητα σημαίνει να παίρνουμε μια απόφαση πολύ γρήγορα. Για να είμαστε όμως ουσιαστικά αποτελεσματικοί, πρέπει να έχουμε ξεκαθαρίσει τι είναι αυτό ακριβώς για το οποίο πρέπει να δώσουμε λύση. Η βιασύνη μπορεί να μας οδηγήσει να πάρουμε μια απόφαση βασισμένη σε λάθος παράγοντες, κάτι που τελικά θα μετανιώσουμε.

2. Είμαι πολύ απασχολημένος, δεν έχω χρόνο να αφιερώσω σε αυτή την απόφαση. Η αναβολή μιας απόφασης είναι μια απόφαση από μόνη της. Ωστόσο, η σκόπιμη επιβράδυνση για να σκεφτούμε τι έχουμε να επιλύσουμε, θα επιταχύνει την αποτελεσματικότητά μας. Θα εξοικονομήσουμε χρόνο αργότερα, αφιερώνοντας ποιοτικό χρόνο τώρα, έτσι ώστε να αποφύγουμε να αναθεωρήσουμε την απόφαση. 

3. Απλώς πρέπει να λύσω αυτό το πρόβλημα τώρα. Αυτό είναι το κλασικό παράδειγμα «βλέπω το δέντρο και χάνω το δάσος». Τα προβλήματά μας βρίσκονται και αναπτύσσονται σε ένα πλαίσιο. Μια περιορισμένη εστίαση μπορεί να λύσει το λάθος πρόβλημα ή ένα κομμάτι του μόνο. 

4. Αυτή η απόφαση είναι μόνο δική μου, δε χρειάζεται να εμπλέξω άλλους. Και όμως, στις σημαντικές αποφάσεις μας εμπλέκονται και άλλοι ενδιαφερόμενοι. Η αποφυγή αυτής της ευρύτερης εικόνας τού ποιος άλλος επηρεάζεται από μια απόφαση μπορεί, στην καλύτερη περίπτωση, να λύσει μόνο εν μέρει το πρόβλημα και, στη χειρότερη, να το επιδεινώσει. 

5. Ξέρω ότι έχω δίκιο. Θέλω απλώς κάποια στοιχεία ή μια γνώμη για να επιβεβαιώσω τη σκέψη μου. Γνωστό ως «προκατάληψη επιβεβαίωσης», αυτό το ελάττωμα στη λήψη αποφάσεων βρίσκεται πίσω από «διάσημες» αποτυχίες -από την έκρηξη του Challenger της NASA έως την περιβαλλοντική καταστροφή του Deepwater Horizon, που προκάλεσε την πετρελαιοκηλίδα στον κόλπο του Μεξικού. Και στις δύο περιπτώσεις, υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία που θα έπρεπε να είχαν εγείρει ανησυχίες, αλλά επειδή πάρθηκε μια ομαδική απόφαση, κανείς δεν ήθελε να είναι εκείνος που θα έφερνε την αντίρρηση. Για να κατανοήσουμε καλύτερα και να ορίσουμε τα όρια αυτού που νομίζουμε ότι ξέρουμε, πρέπει να σκεφτόμαστε και την άλλη όψη του νομίσματος και να προσπαθούμε να την εξηγήσουμε. Αυτή η τεχνική διευρύνει το πλαίσιο σκέψης μας και μας αποτρέπει από το να δούμε μόνο αυτό που θέλουμε να δούμε και όχι αυτό που μπορεί να υπάρχει. 

decisionmaking

6. Εμπιστεύομαι το ένστικτό μου. Είναι μια χαρά να βασιζόμαστε στο ένστικτό μας όταν επιλέγουμε τα δημητριακά για το πρωινό μας. Αλλά για μεγαλύτερες, υψηλού κινδύνου αποφάσεις, δεν μπορούμε να βασιζόμαστε στην όρεξή μας. Οι σημαντικές αποφάσεις χρειάζονται ανοιχτό γνωστικό χώρο που επιτρέπει νέες πληροφορίες και διορατικότητα. 

7. Η λήψη αποφάσεων ακολουθεί μια ευθεία γραμμή. Στην πραγματικότητα, η σωστή λήψη αποφάσεων είναι κυκλική. Χρειαζόμαστε μια ανατροφοδότηση καθώς συλλέγουμε πληροφορίες και τις αναλύουμε. Κατά καιρούς, χρειάζεται να πάμε πίσω για να βρούμε πληροφορίες που έχουμε αγνοήσει, να συγκεντρώσουμε νέες ή να κάνουμε ένα διαφορετικό είδος ανάλυσης. 

8. Μπορώ να κρατάω όλες τις ιδέες στο κεφάλι μου. Οι μεγάλες αποφάσεις απαρτίζονται από πολλές μικρότερες αποφάσεις. Όταν προσπαθούμε να κρατήσουμε όλα αυτά τα κομμάτια στο μυαλό μας, η μνήμη μας ελαττώνεται και η συγκέντρωσή μας διασπάται. Τα συναισθήματά μας μπορούν επίσης να μπουν στη μέση, οδηγώντας μας σε προκατειλημμένη σκέψη. Η τήρηση ενός αρχείου είναι ένα σημαντικό μέρος της σκέψης και της ανάλυσης. Ακόμα και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ή ο Λεονάρντο ντα Βίντσι είχαν σημειωματάρια. 

9. Έχω όλες τις πληροφορίες που χρειάζομαι. Ενώ θέλουμε να πάρουμε μια απόφαση και να πάμε παρακάτω, μπορούμε να βελτιώσουμε αυτή την απόφαση επενδύοντας σε λίγη έρευνα, που μας δείχνει ότι τελικά υπήρχαν και άλλα πράγματα που έπρεπε να μάθουμε, προτού πάρουμε την απόφασή μας. 

10. Μπορώ να πάρω μια λογική απόφαση. Ψυχολόγοι έχουν αποδείξει ότι όσο και να θέλαμε να πιστέψουμε κάτι τέτοιο, κανείς μας δεν είναι μόνο λογικός. Όλοι λειτουργούμε μέσα από ένα φίλτρο μεροληψίας, που βασίζεται σε προηγούμενες εμπειρίες και συναισθήματα. Μπορεί να νομίζουμε ότι κανείς δε θα μας παρασύρει να κάνουμε μια λανθασμένη κίνηση, αλλά είναι πολλά αυτά που είναι σε θέση να προκαλέσουν μια συναισθηματική αντίδραση.

11. Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να το κάνουμε αυτό. Και όμως, για να πάρουμε από την πιο μικρή έως την πιο μεγάλη απόφαση, υπάρχουν πάντα περισσότεροι από ένας τρόποι. Όταν ξεφεύγουμε από τη ρουτίνα και τα μοτίβα που ακολουθούμε, οδηγούμαστε στο να βλέπουμε τα πράγματα διαφορετικά. 

Ας κάνουμε ένα διάλειμμα

Πίσω από τους παραπάνω μύθους βρίσκονται τρεις κοινές και δημοφιλείς ιδέες: Πρώτον, ως πολυάσχολοι άνθρωποι, δε χρειάζεται να αφιερώνουμε χρόνο για να πάρουμε σωστές αποφάσεις. Δεύτερον, είμαστε λογικά όντα, ικανά να διαχειριζόμαστε κρίσιμα θέματα. Τρίτον, η λήψη αποφάσεων είναι προσωπική και δε χρειάζεται να εμπλέκεται κανένας άλλος. Και οι τρεις αυτές υποθέσεις είναι ψευδείς. Δεν είμαστε κομπιούτερ. Είμαστε κοινωνικά όντα που λειτουργούμε σε μια κοινότητα. Χρειαζόμαστε χρόνο για προβληματισμό, ικανότητα να αντιμετωπίσουμε προκαταλήψεις ή να σκεφτούμε τη μεγάλη εικόνα.

Ένας τρόπος για να καταπολεμήσουμε αυτές τις προκαταλήψεις είναι να επιβραδύνουμε για λίγο τη σκέψη μας, να πάρουμε τον χρόνο μας και να αναλογιστούμε αυτό που βιώνουμε, προτού καταλήξουμε στην απόφασή μας. Στη διάρκεια αυτής της επιβράδυνσης, ας κάνουμε στον εαυτό μας τις παρακάτω πέντε ερωτήσεις:

1. Σε ποιους μύθους λήψης αποφάσεων βασίζομαι για να πάρω αυτή την απόφαση;

2. Πώς θα με οδηγήσει αυτή η απόφαση προς τους στόχους της ζωής μου;

3. Τα συναισθήματά μου σχετίζονται με αυτή την απόφαση, βασίζονται σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει ή αντανακλούν τα πρότυπα συμπεριφοράς μου;

4. Ποιες πληροφορίες θα μπορούσαν να με βοηθήσουν να πάρω αυτή την απόφαση καλύτερα;

5. Πώς μπορώ να κατανοήσω καλύτερα τις αντιλήψεις εκείνων που συμμετέχουν στην απόφαση;