Ο πατέρας του Θεάτρου Σκιών. Ο άνθρωπος που το όνομά του είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον Καραγκιόζη και μέσα από αυτόν με την ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

Από τη Μία Κόλλια

Ο Ευγένιος Σπαθάρης υπήρξε ο γνήσιος εμψυχωτής ενός λαϊκού ήρωα αλλά και ζωγράφος με πλούσια χρωματική παλέτα. Γεννήθηκε στην Κηφισιά το 1924. Όταν ήταν μικρός ήθελε να γίνει αρχιτέκτονας. Γι’ αυτό και ο πατέρας του, ο καραγκιοζοπαίχτης Σωτήρης Σπαθάρης, δεν τον είχε μυήσει στα μυστικά της τέχνης του. Όταν αρρώστησε όμως, το 1942, ο Ευγένιος αναγκάστηκε να τον αντικαταστήσει, παίρνοντας έτσι έναν τελείως διαφορετικό δρόμο στη ζωή του. Εξάλλου και οι δύσκολες συνθήκες της γερμανικής κατοχής ήταν βέβαιο ότι δεν θα του επέτρεπαν να ακολουθήσει τον τομέα της αρχιτεκτονικής, που αγαπούσε. Έτσι ξεκίνησε η καριέρα του στο Θέατρο Σκιών και ως το 1950 περιόδευε σε πόλεις, δίνοντας παραστάσεις σε κινηματογράφους και στο θέατρο. Δεν υπάρχει Έλληνας που δεν γνωρίζει και δεν αγαπά τον Καραγκιόζη και την παρέα του. Από το 1953 ο Ευγένιος Σπαθάρης άρχισε να παρουσιάζει τη δουλειά του στο εξωτερικό και να γίνεται ένας από τους καλύτερους πρεσβευτές μας. Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, δίδαξε και γνώρισε ξεχωριστές τιμές.
Ο Γιάννης Τσαρούχης ήταν ένας απ’ τους μεγαλύτερους θαυμαστές του Θεάτρου Σκιών και πήγαινε όσο πιο συχνά μπορούσε στις παραστάσεις του Σπαθάρη στον Πλάτανο της Κηφισιάς. Τον χειμώνα, έπαιρνε τον Ευγένιο κι έπαιζε σε αθηναϊκά σπίτια. Πριν αρχίσει μάλιστα η παράσταση, έκανε και μια ομιλία για την τέχνη του Καραγκιόζη.

Ευρέως γνωστός και μόνο από μία φράση, ο Σπαθάρης και ο Καραγκιόζης του έγιναν στην Ελλάδα το 1966, όταν εγκαινιάστηκε ο Πειραματικός Σταθμός Τηλεόρασης και πρωτοακούστηκε το «Ακούσατε, ακούσατε…» καθώς και το «Θα φάμε, θα πιούμε και νηστικοί θα κοιμηθούμε». Πολλοί λένε ότι ο Καραγκιόζης συγκέντρωνε πάνω του όλα τα στοιχεία που επέτρεψαν στον Έλληνα να επιβιώσει στο πέρασμα των αιώνων, χαρακτηρίζοντάς τον με επίθετα όπως «καταφερτζής», «διπλωμάτης», «φιλότιμος», «έντιμος» και άλλα. Ο Άγγελος Σικελιανός είχε πει για τον Ευγένιο Σπαθάρη: «Η τέχνη του Σπαθάρη είναι στη βάση της λαϊκής ψυχής και ζωής και μακάριος όποιος την αντικρίζει με τη σοβαρότητα που της οφείλεται. Μέσα της δεν κατασταλάζει μόνο η λαγαρή θυμοσοφία του λαού μας μπρος στα ανάποδα τον κόσμου, αλλά σκεπάζεται και η πηγαία δύναμη πόχει μέσα του και με την οποία υπερνικά αυτά τα ανάποδα με ψυχισμό ασύγκριτο, ανεβαίνοντας απ' τα σκαλιά της θείας του εξυπνάδας ως με τις κορφές τον ηρωισμό».

Αξιόλογη θεωρείται η δράση του Ευγένιου Σπαθάρη και στον τομέα του θεάτρου, όπου σκηνοθέτησε ή σκηνογράφησε με τεράστια επιτυχία παραστάσεις με το Ελληνικό Χορόδραμα και τη Σοφία Βέμπο, «Το μεγάλο μας τσίρκο» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, το «Ο Καραγκιόζης παρά λίγο Βεζύρης» του Γιώργου Σκούρτη και άλλα. Ο Σπαθάρης εμφανίστηκε και στον κινηματογράφο, σε ταινίες όπως η «Κιβωτός» μαζί με τη Μελίνα Μερκούρη και τον Μίνω Αργυράκη, η «Λυσιστράτη» του Γιώργου Ζερβουλάκου και σε πολλά ντοκιμαντέρ αφιερωμένα στην Ελλάδα.

Ο Ευγένιος Σπαθάρης διακρίθηκε και ως ζωγράφος, με περισσότερες από 50 ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στους πίνακές του διατήρησε έντονα τα χαρακτηριστικά της λαϊκής ζωγραφικής, που τα έδενε μεταξύ τους με μεγάλη χρωματική ζωντάνια.

Σε μια συνέντευξή του, ο Ευγένιος Σπαθάρης είχε εκφράσει μια επιθυμία του: «Θα έπρεπε να φτιάξουν ένα άγαλμα του Καραγκιόζη. Όλη η Ελλάδα θεατρίστηκε μαζί του. Οι άνθρωποι με αυτόν έμαθαν να γελούν και να ονειρεύονται». Τον Ιούνιο του 1995 ο Δήμος Αμαρουσίου εξασφάλισε μία μόνιμη στέγη για τον Καραγκιόζη και τους υπόλοιπους φίλους του, ιδρύοντας το Σπαθάρειο Μουσείο Θεάτρου Σκιών, ενώ τον Φεβρουάριο του 2007 το Υπουργείο Πολιτισμού τίμησε τον πατέρα του Θεάτρου Σκιών για την πολύτιμη προσφορά του στην τέχνη και την ελληνική λαϊκή παράδοση.

Ο Ευγένιος Σπαθάρης πέθανε στις 9 Μαΐου του 2009, σε ηλικία 85 ετών -ο Καραγκιόζης του όμως θα είναι για πάντα κοντά μας…

#HisStory