Ποια ήταν η δεσποινίς Καλλισπέρη που τόσο πολύ είχε εκτιμηθεί και αγαπηθεί στη Γαλλία και τι ήταν αυτό που αναζητούσε στη ζωή της;

Από τη Μία Κόλλια

«Η παιδεία δεν είναι τα λίγα ή πολλά γράμματα, είναι η ετοιμασία κάθε ανθρώπου για την ζωή, σύμφωνα με τις ικανότητές του, αρχή την οποία οι εντός του υπουργείου ανώτεροι και κατώτεροι, καθώς και οι εκτός αυτού υπάλληλοι, απέδειξαν ότι αγνοούν. Μερικοί από αυτούς βρίσκονται επί 15ετία εκεί. Άλλοι τρεις υπό την ιδιότητα του Υπουργού, έκαναν τρεις θητείες αλλά και τους μεν και τους δε ένα μόνο τους απασχολούσε: το κόμμα δηλαδή η απαίτηση της ικανοποίησης του υλικού εγώ τους. Γιατί είναι προϊόντα, της όπως προείπα, εκτροχιαστικής παρωδίας και όχι προϊόντα πραγματικής παιδείας. Το εργοστάσιο, που ο προορισμός του είναι να παράγει το ηθικό τούτο οξυγόνο-εννοώ το υπουργείο της Παιδείας – όπως αποδεικνύουν τα πολιτειακά και κοινωνικά αποτελέσματα: δυσφορία, πενία, ταπεινός κομματισμός, τελείως στερημένος ιδεών, μετανάστευση, έλλειψη άξιου κλήρου και αρμόδιων διδασκάλων, εξευτελισμός εθνικός – με θλίψη μου λέγω, ότι είναι κορεσμένο ανθρακικού».

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το βιβλίο «Τι παιδεία όντως». Ένα βιβλίο του περασμένου αιώνα. Συγγραφέας του είναι μία γυναίκα που έχει αφήσει τη χρυσή σφραγίδα της στην ελληνική εκπαίδευση αφιερώνοντας τη ζωή της στη μόρφωση και την πρόοδο των ελληνίδων. Η Σεβαστή Καλλισπέρη, η πρώτη ελληνίδα φοιτήτρια στη Σορβόνη.

Διαβάζουμε στην «εφημερίδα των Κυριών» της εποχής (αρ. 48, 7/2/1888)

«Η δεσποινίς Καλλισπέρη είναι κόρη θελήσεως σιδηράς και επιμονής πρωτοφανούς. Ουδείς την ενεθάρρυνεν˙ ουδείς την υπεστήριξεν.[…] Αι κυβερνήσεις εν Ελλάδι είναι σκληραί μητριαί του γυναικείου φύλου. Απωθούσι την οργώσαν προς τα γράμματα νεάνιδα, θεωρούσαι την παιδείαν ως αποκλειστικόν του ανδρός προνόμιον.[…] Η δεσποινίς Καλλισπέρη εν Γαλλία εκτιμάται και αγαπάται παρά πάντων δια τον ακάματον αυτής ζήλον […] μετ’εθνικής δε υπερηφανείας χαράττομεν υπέρ αυτής τας γραμμάς ταύτας, ευχόμεναι όπως το καλόν αυτής παράδειγμα απομιμηθώσι και άλλαι συμπολίτιδες ημών…»  
 
Ήταν κόρη καλής και προοδευτικής οικογενείας που μόλις αποφοίτησε από το ιδιωτικό Παρθεναγωγείο Χιλλ έβαλε πλώρη για το Γυμνάσιο που θα της άνοιγε το δρόμο για το Πανεπιστήμιο. Όμως τα χρόνια εκείνα, όπως λέει και η φεμινιστική «Εφημερίδα των Κυριών» της Καλλιρόης Παρέν, η παιδεία ήτο αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών. Και μόνο η «επαναστατική» σκέψη της δεσποινίδος Καλλισπέρη - το να τολμήσει δηλαδή να σκεφτεί να μπει στο Γυμνάσιο και μετά να εισαχθεί –όπως ένας άντρας - στο Πανεπιστήμιο, προκαλούσε δέος και ανατριχίλες στην συντηρητική κοινωνία της εποχής.
Κατά συνέπεια, μορφώθηκε με ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι της, όπως όλες οι καθώς πρέπει θυγατέρες των οικονομικά εύρωστων οικογενειών και οπλισμένη με πλήθος γνώσεων, στάθηκε απέναντι σε μία επιτροπή καθηγητών και διέπρεψε. Όπως όμως ήταν φυσικό, η επιτυχία της αυτή, έγινε με το ζόρι αποδεκτή και μόνο μετά από αρκετή ταλαιπωρία της επιδόθηκε το απολυτήριο του δημοσίου Γυμνασίου, χωρίς αυτό να σημαίνει ασφαλώς, ότι της άνοιξαν και οι πόρτες του Πανεπιστημίου. Επ’ ουδενί!  Αυτό κι αν ήταν «άνω ποταμών»!
 
Χάρη στην οικονομική δυνατότητα και το ανοιχτό μυαλό του πατέρα της, η φιλόδοξη και φιλομαθής Σεβαστή αναζήτησε τις γνώσεις και την πνευματική της πρόοδο στο Παρίσι αφήνοντας πίσω της το πατριαρχικό καθεστώς της χώρας της. Έδωσε εξετάσεις στη Σορβόννη και μπήκε στη Φιλοσοφική Σχολή. Ήταν μόλις το 1885. Την επόμενη δεκαετία έγινε η πρώτη ελληνίδα διδάκτωρ φιλολογίας!

Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα δίδαξε στο Αρσάκειο γαλλικά και αργότερα και ελληνικά. Παρέδιδε όμως και ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι της (1892).

Αφού παραιτήθηκε από το Αρσάκειο, έγινε η πρώτη επιθεωρήτρια όλων των δημοτικών σχολείων θηλέων (1895). Θέση που δημιουργήθηκε ειδικά για αυτήν. Σαν διανοούμενη και υπέρμαχη της γυναικείας εκπαίδευσης, άσκησε έντονη κριτική στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα και πρότεινε ιδέες και νομοσχέδια για την αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης των γυναικών της εποχής της.

Ήταν η  πρώτη που εισηγήθηκε το σχολικό αυτό ένδυμα για τους μαθητές και τις μαθήτριες «εξ εγχωρίου υφάσματος γυναικείας βιοτεχνίας και κατά τύπον ωρισμένον απλούν άμα δ’ενθυμίζοντα την ελληνικήν περιβολήν» (Καλλισπέρη, 1911: 216).

Το 1897, το περιοδικό «Οικογένεια» δημοσίευσε πρότασή της με τον τίτλο: «Περί μεταρρυθμίσεως του γυναικείου Εκπαιδευτικού συστήματος». Η ιδέα της ήταν το να ιδρυθούν διτάξιες σχολές ανωτέρας στοιχειώδους παιδεύσεως που θα είχαν και  «τμήμα γραμμάτων» καθώς και «τμήμα της βιομηχανικής μορφώσεως ή γυναικείων πραγματικών έργων». Με αυτό το σύστημα οι γυναίκες θα ελάμβαναν γνώσεις και για να μπορούν να ακολουθήσουν ένα επάγγελμα αλλά και για να μπορούν να ασκήσουν τα οικιακά καθήκοντά τους.

Δυο χρόνια αργότερα υπέβαλλε δύο εκπαιδευτικά νομοσχέδια στη Βουλή «Περί ιδρύσεως Ανωτέρων Παρθεναγωγείων του Κράτους» και «Περί ελληνοπρεπούς και πρακτικωτέρας δημοσίας εκπαιδεύσεως και περί ιδρύσεως Διδασκαλείου Θηλέων του Κράτους». Το  1904 συμμετείχε στο Πρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριον, που οργανώθηκε στην Αθήνα, από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, το οποίο θεωρήθηκε μάλιστα μεταρρυθμιστικού χαρακτήρα!
Έγραψε βιβλία, μετέφρασε ξένα θεατρικά έργα και ασχολήθηκε με την αρχαία ελληνική γραμματεία.

Η Σεβαστή Καλλισπέρη έφυγε από τη ζωή το 1953 και άφησε στο ελληνικό κράτος όλη την ακίνητη περιουσία της.

#HerStory