Η ερευνήτρια της καινοτόμας, παγκοσμίως, εφαρμογής της smarty4covid που ανιχνεύει τον κορωνοϊό από την φωνή είναι μέλος του Εργαστηρίου Βιοϊατρικών Προσομοιώσεων και Απεικονιστικής Τεχνολογίας (BIOSIM) του ΕΜΠ. Η Κωνσταντία Ζαρκογιάννη είναι μια σεμνή και επίμονη γυναίκα, μια επιστήμων που προχωρά με σταθερά βήματα γοργά μπροστά για να κάνει τις ζωές μας καλύτερες. 

Από τη Μία Κόλλια

#science #medicine #biomedicin #innovation #research

Τα τόσο περίπλοκα για τον απλό ανθρώπινο εγκέφαλο ερευνητικά ενδιαφέροντα της Κωνσταντίας περιλαμβάνουν συστήματα υποστήριξης ιατρικών αποφάσεων, συστήματα ελέγχου, μοντελοποίηση φυσιολογικών συστημάτων, ευφυή συστήματα διαχείρισης του Σακχαρώδους Διαβήτη και σχεδιασμό παιχνιδιών σοβαρού σκοπού για την υγεία. Είναι συγγραφέας ή συν-συγγραφέας 13 δημοσιεύσεων σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και 26 πρακτικών σε εθνικά και διεθνή συνέδρια.

- Νιώσατε κάποια κλίση εξ αρχής ως προς το αντικείμενό σας; Επίσης, γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη εξειδίκευση; 

Aπό μικρή είχα έφεση σε αντικείμενα, που άπτονται της μηχανικής υπολογιστών, ωστόσο, αποτελούσε πρόκληση και η επιστήμη της Ιατρικής. Κάποια στιγμή ήρθα αντιμέτωπη με το δίλημμα: Πολυτεχνείο ή Ιατρική. Τελικά επέλεξα τη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών και στην πορεία συνειδητοποίησα ακόμα περισσότερο το πόσο πολύ μου ταιριάζει καθώς πρόκειται για ένα αντικείμενο που καλύπτει ευρύ φάσμα εφαρμογών. 

Προς το τέλος των προπτυχιακών σπουδών μου, γνώρισα το διεπιστημονικό πεδίο της Βιοϊατρικής Μηχανικής που βρίσκεται στην τομή πολλών επιστημών. Δεδομένου και του έντονου ενδιαφέροντος μου για την Ιατρική, η Βιοϊατρική Μηχανική αποτέλεσε μονόδρομο για τη συνέχεια των σπουδών μου. Συνεπαρμένη από τις προοπτικές που προσφέρει το συγκεκριμένο πεδίο, συνέχισα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές και επικεντρώθηκα στην ανάπτυξη υπολογιστικών συστημάτων υποστήριξης κλινικών αποφάσεων.  

- Μιλήστε μας για την πρόσφατη ανακάλυψη/καινοτομία σε σχέση με τον κορωνοϊό. Πώς φθάσατε εκεί και τι συνεπάγεται αυτό;

Η ιδέα του smarty4covid (www.smarty4covid.org) γεννήθηκε στις αρχές του πρώτου lockdown, τότε που υπήρχε σύγχυση και φόβος, ενώ δεν είχαν κυκλοφορήσει ακόμα τα τεστ αυτοδιάγνωσης της νόσου. Γεννήθηκε η σκέψη να αξιοποιηθούν τα έξυπνα κινητά τηλέφωνα ως εργαλεία γρήγορης και εύκολης αυτοαξιολόγησης της κατάστασης της υγείας σε σχέση με την COVID-19. Οι ηχητικές καταγραφές φωνής, βήχα και αναπνοής παρέχουν σημαντική πληροφορία σχετικά με τη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος. 

Αναμένεται ότι η εφαρμογή μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης, θα εντοπίζει παθολογικά μοτίβα για την εξεύρεση νέων βιοδεικτών, τόσο για την εμφάνιση όσο και για την εξέλιξη της νόσου. Αυτή η λογική δεν περιορίζεται μόνο στην COVID-19, αλλά επεκτείνεται και σε άλλες παθολογικές καταστάσεις που αφορούν στο αναπνευστικό σύστημα. 

- Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε, πώς τις ξεπεράσατε και τι σας δίδαξαν;

Μία από τις προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε στο πλαίσιο του smarty4covid ήταν να καθορίσουμε ένα σενάριο χρήσης κατάλληλο για να εφαρμοστεί πιλοτικά σε νοσοκομειακές μονάδες που φιλοξενούν ασθενείς με COVID-19. Κάτι τέτοιο ήταν πολύ δύσκολο, καθώς το ΕΣΥ δεχόταν μεγάλες πιέσεις. Επιδιώξαμε να συνεργαστούμε με επαγγελματίες Υγείας και να καθορίσουμε από κοινού ένα εφικτό σενάριο χρήσης. 

Έτσι καταφέραμε να εφαρμόσουμε πιλοτικά το smarty4covid σε δημόσια νοσοκομεία (ΑΧΕΠΑ και Σισμανόγλειο). Μάλιστα δεν αναφέρονται παρόμοιες πιλοτικές δοκιμές σε νοσηλευόμενους ασθενείς με COVID-19, γεγονός που καθιστά την συγκεκριμένη έρευνα πρωτοποριακή σε παγκόσμιο επίπεδο. Σημαντικό δίδαγμα αυτής της πρόκλησης είναι ότι απαιτείται ενδελεχής μελέτη και επιμονή για να εφαρμοστεί στην πράξη οποιαδήποτε ερευνητική καινοτομία.   

zarkogianni

- Πώς διαχειρίζεστε την αναγνώριση, τον ανταγωνισμό και την ενδεχόμενη αποτυχία; 

Όλα αυτά αποτελούν τα σκαλοπάτια για την εξέλιξη του καθενός. Η αναγνώριση δεν είναι δεδομένη, αλλά όταν συμβαίνει μπορεί να λειτουργήσει θετικά για το κοινό καλό. Το smarty4covid δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί, χωρίς τη βοήθεια του κόσμου. Η συμμετοχή είναι ιδιαίτερα συγκινητική, καθώς άνθρωποι όλων των ηλικιών, ακόμα και άνω των 80 ετών επισκέπτονται την εφαρμογή δίνοντας πολύτιμες πληροφορίες.

Υφίσταται ανταγωνισμός σε διεθνές επίπεδο στα αντικείμενα που θεραπεύει η Βιοϊατρική Μηχανική και διανύουμε μια περίοδο που το συγκεκριμένο πεδίο βρίσκεται στην ακμή του. Οποιαδήποτε αξιόπιστη λύση έχει πιθανότητες να βρει τη θέση της στην αγορά. Βασική προϋπόθεση είναι η εξονυχιστική αξιολόγηση της αποδοτικότητάς της, διαφορετικά μπορεί οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα, δημιουργώντας έτσι μια δυσπιστία απέναντι σε αντίστοιχες καινοτομίες. Η επιτυχία πολλές φορές έρχεται μετά από αποτυχίες αρκεί να γίνει σωστή αξιολόγηση και διόρθωση των λαθών.  

- Ποιο είναι το μυστικό για τη σωστή συνεργασία με ένα ευρύτερο σύνολο ανθρώπων;

Βασική προϋπόθεση αποτελεί το κοινό όραμα, οι κοινές αξίες και ο σεβασμός στην διαφορετικότητα. Ωστόσο αυτό δεν είναι αρκετό, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις συνεργασίας ερευνητών που δεν μιλάνε την ίδια γλώσσα. Αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση για εμένα καθώς το πεδίο της Βιοϊατρικής Μηχανικής χαρακτηρίζεται από έντονη διεπιστημονικότητα και σε κάθε μου εγχείρημα καλούμαι να συνεργαστώ με ανθρώπους διαφορετικών ειδικοτήτων. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ένα καλό αποτέλεσμα θα προκύψει μέσα από τη συνεργασία πολλών ανθρώπων, επομένως είναι σημαντικό να παραμερίσουμε οποιαδήποτε εγωιστική προδιάθεση και να καλλιεργήσουμε ομαδικό πνεύμα, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι θα χάσουμε την ατομικότητά μας. Δηλαδή, το άτομο που τοποθετείται μέσα στο σύνολο, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες αλλά και αυτοπεριορίζεται. Άλλωστε η χαρά μας πολλαπλασιάζεται όταν τη μοιραζόμαστε με πολλούς ανθρώπους. 

- Πόσο συμβατή ή ασύμβατη είναι η τεχνολογία και η ραγδαία ανάπτυξή της με τον ανθρώπινο παράγοντα; 

Η τεχνολογία προέρχεται από τον άνθρωπο, άρα είναι συμβατή με τον ανθρώπινο παράγοντα. Τα προβλήματα και οι ασυμβατότητες ξεκινούν από το γεγονός ότι ο ρυθμός εξέλιξης της τεχνολογίας είναι τόσο υψηλός και διεισδυτικός που είναι σχεδόν αδύνατο να αφομοιωθεί από όλο το κοινωνικό σύνολο. Επιπλέον, η ψηφιακή πραγματικότητα σε συνδυασμό με την ανεξέλεγκτη ροή πληροφοριών και ψευδών ειδήσεων μπορεί να οδηγήσει στην δημιουργία μίας «πλαστής πραγματικότητας» και να απομακρύνει τον άνθρωπο από τον φυσικό του κόσμο. 

Τα παραπάνω απειλούν να προκαλέσουν κραδασμούς στο σύστημα αξιών. Για αυτόν τον λόγο, τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέταξε συγκεκριμένες οδηγίες για την εξασφάλιση ηθικής σε προϊόντα και υπηρεσίες που ενσωματώνουν Τεχνητή Νοημοσύνη, η οποία αναμένεται να κυριαρχήσει στις τεχνολογίες που θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια. 

- Πόσο αφιερωμένος πρέπει κάποιος να είναι στην έρευνα και πόσο μοναχική δουλειά είναι;

Η εξέλιξη είναι αποτέλεσμα της δέσμευσης. Δεν μπορούν να υπάρχουν ερευνητικά επιτεύγματα, χωρίς δέσμευση. Η έρευνα απαιτεί τη διαρκή αναζήτηση, καθώς και εμβάθυνση, δημιουργικότητα και φαντασία. Οι στιγμές επιτυχίας είναι λίγες, αλλά μοναδικές και συνήθως συνοδεύονται από μεγάλη ικανοποίηση συνεισφοράς στο κοινό καλό. Επομένως, η έρευνα απαιτεί όχι μόνο αφοσίωση αλλά και αντοχή στα εμπόδια και στις προκλήσεις. 

Η προαγωγή της έρευνας βασίζεται στο διαμοιρασμό της γνώσης και στην ανταλλαγή απόψεων. Παρόλο που ένα μεγάλο ποσοστό του χρόνου ενός/μίας ερευνητή/ερευνήτριας αφιερώνεται στην προσωπική εργασία, δεν περιορίζεται εκεί. Υπάρχουν περιπτώσεις που απαιτείται η συνεργασία μεταξύ πολλών ερευνητών για το καλύτερο αποτέλεσμα. 

- Υπάρχουν άνθρωποι-φάροι στη ζωή σας ή ομάδες, τόποι, συνθήκες;

Εάν θέλεις να πας κάπου γρήγορα πηγαίνεις μόνος σου. Εάν θέλεις να πας κάπου μακριά, πηγαίνεις με παρέα. Στο δικό μου ταξίδι συνοδοιπόροι, εκτός από την οικογένειά μου είναι φίλοι και συνεργάτες. Ιδιαίτερη μνεία θα ήθελα να κάνω στην κα. Κωνσταντίνα Νικήτα, καθηγήτρια στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ και επιβλέπουσα της διδακτορικής μου διατριβής. Ο καθένας με τον τρόπο του λειτούργησε ως καταφύγιο στις δύσκολες στιγμές μου και ως εφαλτήριο για την εξέλιξή μου.

- Τι κερδίζετε / τι χάνετε από την αφοσίωση στην έρευνά σας ή τον ανταγωνισμό; 

Δεν τίθεται θέμα κέρδους ή απώλειας, αλλά επιλογών και προτεραιοτήτων. Όταν ακολουθείς το μονοπάτι σου, νιώθεις πληρότητα και δεν το βιώνεις ως θυσία. Όσον αφορά στον ανταγωνισμό, είναι πάντα ένα κίνητρο προσωπικής εξέλιξης. 

- Πιστεύετε ότι ο κορωνοϊός είναι προάγγελος μιας νέας συνθήκης των ζωών μας; Θα δούμε και άλλα παρόμοια σοβαρά θέματα που αφορούν την υγεία;

Δεν γνωρίζω εάν είναι προάγγελος, σίγουρα όμως είναι καταλύτης. Εφεξής θα αναφερόμαστε στη ζωή μας, πώς ήταν πριν την πανδημία και μετά από αυτή. Η σύγχρονη επιστήμη αντιμετωπίζει πλήθος προκλήσεων στον χώρο της Υγείας για τις οποίες θα κληθεί να δώσει απαντήσεις. Για παράδειγμα, χρόνια νοσήματα όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης που αφορούν το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, απαιτούν την εξεύρεση καινοτόμων λύσεων που θα διευκολύνουν τους ασθενείς προς την αυτοδιαχείριση της ασθένειάς τους.   

#HerStory