Η αγαπημένη συγγραφέας των μικρών μεγάλωσε γενιές και γενιές και μας δίδαξε τι σημαίνει ελευθερία, αγάπη, φιλία, ήθος. Τιμημένη από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του έργου της, επίτιμη διδάκτωρ πανεπιστημιακών σχολών και με πολλά βραβεία παιδικής λογοτεχνίας, ήταν κοντά στα παιδιά και ως φυσική παρουσία, καθώς επισκεπτόταν σχολεία σε όλη την Ελλάδα για να τους εμφυσήσει την αγάπη για το διάβασμα.

Από τη Μία Κόλλια

Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925. Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο, όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Όταν άρχισε το σχολείο, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και μετά στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας.

Κατά την περίοδο της Κατοχής η Άλκη Ζέη είχε ενταχθεί στην ΕΠΟΝ, παρακινούμενη από τη φίλη της Διδώ Σωτηρίου. Το 1943 γνώρισε τον μελλοντικό της σύζυγο, θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945. Το 1948, ύστερα από την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στον εμφύλιο, ο σύζυγός της διέφυγε στην Τασκένδη. Εκείνη προσπάθησε να τον ακολουθήσει αλλά τη συνέλαβαν και την εξόρισαν στη Χίο, λόγω των πολιτικών της πεποιθήσεων. Έξι χρόνια πέρασαν ώσπου να καταφέρει να τον ξανασυναντήσει στην Τασκένδη. Εκεί απέκτησαν δύο παιδιά, την Ειρήνη και τον Πέτρο, και κατόπιν μετακόμισαν στη Μόσχα. Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα, για να ξαναφύγει πάλι τρία χρόνια αργότερα, με τον ερχομό της χούντας -αυτή τη φορά για το Παρίσι- και να επιστρέψει οριστικά όταν έπεσε η δικτατορία.

Η σχέση της Άλκης Ζέη με το γράψιμο ξεκίνησε από τα γυμνασιακά της χρόνια, γράφοντας για το κουκλοθέατρο αλλά και διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Τα περισσότερα βιβλία της απευθύνονται στα παιδιά και στους εφήβους. Ωστόσο, ο λιτός και ευθύς τρόπος της γραφής της όπως και η συναρπαστική αφηγηματική της ικανότητα, κάνουν τα βιβλία της να διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους μεγάλους. Το πρώτο της μυθιστόρημα, «Το καπλάνι της βιτρίνας», το έγραψε το 1963 ενώ ήταν στη Μόσχα. Είναι ένα βιβλίο-σταθμός στην ελληνική παιδική λογοτεχνία, διότι είναι το πρώτο ίσως παιδικό βιβλίο με πολιτικές αναφορές, πιο συγκεκριμένα στη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Το 1971 και ενώ ήταν ακόμη εξόριστη στο Παρίσι, έγραψε τον «Μεγάλο περίπατο του Πέτρου», με θέμα την Κατοχή και την απελευθέρωση. Αυτά τα ιστορικά μυθιστορήματα της Ζέη δεν αποτελούν μια απλή καταγραφή ιστορικών γεγονότων. Συνδυάζουν τη διεισδυτική ματιά της στα γεγονότα με τα αυτοβιογραφικά βιώματα των ηρώων της.

Όπως έχει πει ο Μάριος Πλωρίτης, «τα βιβλία της είναι γραμμένα όχι "απέξω κι από πάνω", απ' τον αγκυλωμένο, συμβατικό κόσμο των μεγάλων για να "διδάξουν" τους μικρούς, αλλά είναι γραμμένα "από μέσα κι από κάτω", απ' τον άπλαστο αλλά άπεφθο κι αφτιασίδωτο κόσμο των μικρών, που δεν μαθαίνουν κατ' επιταγήν αλλά από τη δική τους βίωση κι ευαισθησία».

Η συμβουλή της Άλκης Ζέη στον κόσμο μας; Απλή: «Να είστε μαζί, να αγαπιέστε και να βοηθάει ο ένας τον άλλον. Αυτό είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε σήμερα, να παρασταθούμε ο ένας στον άλλον και υλικά αλλά και ψυχικά, για να μην μας πάρει η κατάθλιψη. Είναι πολύ φοβερό να πάθουμε κατάθλιψη σαν λαός, γι’ αυτό νομίζω ότι πρέπει μέσα μας να έχουμε μια μικρή φλόγα, μια μικρή χαρά και τότε θα δείτε πως όλα θα είναι πιο ανάλαφρα. Είναι δύσκολα χρόνια, όσο κρίση και αν υπάρχει όμως, έστω και σε ένα πολύ μικρό πράγμα να ελπίζετε, σιγά σιγά θα γίνει ένα μεγάλο παζλ».

Η Άλκη Ζέη έγινε πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Τελευταία της δημόσια παρουσία ήταν τον Δεκέμβριο του 2019, στην κατάμεστη αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής, σε μια τιμητική βραδιά που διοργανώθηκε με αφορμή την κυκλοφορία του τελευταίου της βιβλίου «Ένα παιδί από το πουθενά». Έφυγε από τη ζωή το βράδυ της 27ης Φεβρουαρίου 2020, σε ηλικία 94 ετών.

#HerStory