Μια Ελληνίδα που στηρίζει γυναίκες μετανάστριες με το δίκτυο «Μέλισσα», η Ναντίνα Χριστοπούλου, και αναγνωρίζεται παγκοσμίως για το έργο της δεν σταματά να αγωνίζεται με κάθε τρόπο. Και ευτυχώς αναγνωρίζεται διεθνώς και με τιμή. Αυτό όμως, λίγο την απασχολεί μπροστά στην ουσία που είναι… εκείνες.

Από τη Μία Κόλλια

Η Ναντίνα Χριστοπούλου επιτελεί ένα αξιοθαύμαστο έργο μέσα από το δίκτυο μεταναστριών «Μέλισσα» στο οποίο έχει αφιερωθεί ολοκληρωτικά και με πάθος. Είχε την τύχη, όπως η ίδια αναφέρει, να μεγαλώσει με δυνατές, αξιοθαύμαστες γυναίκες που αντιμετώπιζαν τη ζωή με πυγμή και ευρηματικότητα ακόμα και στις μεγαλύτερες αντιξοότητες.

Γυναίκες που ακόμα και πίσω από τις απώλειες, τις ελλείψεις ή τις φαινομενικές ήττες τους, σήκωναν με αξιοπρέπεια, στωικότητα και ανεξάντλητο χιούμορ, το κόστος της ελεύθερης βούλησης. Μεγάλωσε με τις ιστορίες τους, και έμαθε να ακούει, να παρατηρεί και να διακρίνει τη δύναμη ακόμα και πίσω από τη μεγαλύτερη αδυναμία. «Με μία έννοια, το ίδιο εξακολουθώ να κάνω, μαζί με μια ομάδα από εξαιρετικά ταλαντούχους και αφοσιωμένους συνεργάτες: μοιραζόμαστε τη μέρα μας με γυναίκες κάθε ηλικίας και κάθε προέλευσης, μοιραζόμαστε τις ιστορίες τους, τον πόνο, το τραύμα, την ευαλωτότητα, την αξεπέραστη δύναμη της ελπίδας τους, και μαζί ανοίγουμε δρόμους και δημιουργούμε γέφυρες».

Η Μέλισσα είναι ένα δίκτυο για μετανάστριες και γυναίκες πρόσφυγες που ζουν στην Ελλάδα, με μέλη από πάνω από 45 κοινότητες. Στόχος της είναι η ενδυνάμωση και η ενεργοποίηση τους μέσα στον κοινωνικό ιστό, η ενίσχυση των μεταξύ τους δεσμών, η δημιουργία μιας γέφυρας της επικοινωνίας με την κοινωνία υποδοχής και η προώθηση της κοινωνικής συνοχής. Ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο 2014 με την άμεση συμμετοχή των μεταναστριών-ηγετών και λειτουργεί σαν κόμβος συνάντησης, εκπαίδευσης και κοινών δράσεων που προωθούν την ένταξη και τη δημιουργική συνύπαρξη. Μέσα από τα πρότυπα και διεθνώς αναγνωρισμένα προγράμματα της Μέλισσας που συντελούνται με τη στήριξη της Unicef και άλλων διεθνών φορέων,  προσφέρεται ένα ολιστικό πρόγραμμα ένταξης αλλά και στήριξη σε γυναίκες που έχουν βιώσει έμφυλη βία.

Η Μέλισσα έχει λάβει μέρος στις διαβουλεύσεις των Ηνωμένων Εθνών για το προσφυγικό και έχει συμπεριληφθεί στις βέλτιστες πρακτικές ένταξης για γυναίκες και κορίτσια του ΟΟΣΑ και άλλων διεθνών οργανισμών.

Όταν πρωτοξεκίνησε η ιδέα της Μέλισσας, συνάντησαν επιφυλάξεις, αδιαφορία, ή ακόμα και μια υποτίμηση. «Γιατί να ασχοληθεί κανείς με μετανάστριες, μέσα στη μεγαλύτερη οικονομική κρίση;» Διπλή περιθωριοποίηση: και γυναίκες, και ξένες… Όταν άρχισε η δουλειά της να γίνεται πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες, να γράφουν ακόμα και οι New York Times για το κύμα αλληλεγγύης, να παρουσιάζεται στα Ηνωμένα Έθνη, να κερδίζει διεθνή βραβεία και αναγνώριση, όταν ο John Kerry επισκέφθηκε το κέντρο και ο Barack Obama αναφέρθηκε στη Μέλισσα στην ομιλία του στην Αθήνα, τότε άρχισε να δημιουργείται ένα πιο θετικό κλίμα.

«Αυτή η διεθνής αναγνώριση είχε τεράστια σημασία για εμάς, αλλά άλλη τόση είχε και η αποδοχή στη γειτονιά μας στο κέντρο της πόλης, εκεί που λίγο καιρό πριν είχε κυριαρχήσει η τοξικότητα της Χρυσής Αυγής. Και ακόμα μεγαλύτερη σημασία, έχει φυσικά η άλλη αναγνώριση, εκείνη η σιωπηλή, που διαφαίνεται στις χειρονομίες και την έκφραση των ματιών των ανθρώπων εκείνων που μοιράζονται μαζί μας τον πόνο αλλά και την ελπίδα τους. Αυτή δε μετριέται με στατιστικά στοιχεία, ούτε περιγράφεται με λόγια».
 
Όλα ήρθαν με συστηματική, σκληρή δουλειά και αφοσίωση, με αγάπη και φαντασία, και την αστείρευτη δημιουργικότητα και ευρηματικότητα των γυναικών της Μέλισσας, που προέρχονται από περισσότερες από 45 χώρες, μιλούν διαφορετικές γλώσσες, πιστεύουν σε διαφορετικές θρησκείες, αλλά μοιράζονται κοινά βιώματα και μια βαθιά κατανόηση η μία για την άλλη. «Η αλληλεγγύη τους, ο τρόπος που ακόμα και από κάτι μικρό, καμιά φορά και από το τίποτα, γεννιέται κάτι σπουδαίο και μεγάλο, είναι πηγή έμπνευσης και ζωής. Όπως λέει και μια από τις συνιδρύτριες της Μέλισσας, η ακτιβίστρια κοινωνική λειτουργός από τις Φιλιππίνες Ντέμπι Κάρλος Βαλένσια, “δίνεις όχι επειδή έχεις περίσσευμα, αλλά επειδή ξέρεις πως είναι να μην έχεις τίποτα”».

Τα τελευταία χρόνια συνεργάζονται συστηματικά με τη Unicef και άλλους διεθνείς οργανισμούς σε ζητήματα ένταξης, καταπολέμησης της έμφυλης βίας, παιδικής προστασίας, γυναικείας ενδυνάμωσης και προώθησης της ισότητας. Παράλληλα συνεργάζονται με πανεπιστήμια, ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ώστε να καταγράφουν και να αναλύουν τα ερευνητικά τους ευρήματα και να προτείνουν λύσεις και βέλτιστες πρακτικές βάσει της εμπειρίας τους στο πεδίο, με στόχο το να μοιραστούν την εμπειρία τους και πέρα από τα σύνορα και να δούνε αντίστοιχες πρακτικές όπου υπάρχει ανάγκη.

Δύναμη για τη συνέχεια η Ναντίνα αντλεί από τη δύναμη των ίδιων των γυναικών: «Η δύναμη των ανθρώπων γύρω μου, γυναικών που έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από εμπόλεμες ζώνες ή από διαφορετικούς “πολέμους” κι από έναν κλοιό καταπίεσης και εκμετάλλευσης είναι αδιανόητη. Η δική τους ανθεκτικότητα και αισιοδοξία, η ελπίδα, η ευρηματικότητα και η εμπιστοσύνη τους είναι πηγές δύναμης και έμπνευσης. Κάθε μικρό βήμα είναι ένα άλμα και ένα θαύμα. Και στο τέλος ακόμα και της πιο δύσκολης μέρας, έχεις κάνει ένα μεγάλο ταξίδι».

Η Ναντίνα Χριστοπούλου είναι ανθρωπολόγος και διευθύνει το βραβευμένο Διίκτυο Μέλισσα, το οποίο και έχει συνιδρύσει. Σπούδασε ανθρωπολογία και πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο McGill, και συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, όπου ολοκλήρωσε το διδακτορικό της πάνω στη διασπορά και την κοινωνική μνήμη, κάνοντας επιτόπια έρευνα με τους Ρομά και εστιάζοντας στις αφηγηματικές τους πρακτικές.  Το ερευνητικό της έργο στη συνέχεια επικεντρώνεται στη μετανάστευση κατά την παιδική ηλικία, καθώς και στα δίκτυα αλληλεγγύης των μεταναστριών. Παράλληλα συνεχίζει την έρευνά της και τη δημιουργία ενός οπτικού και αφηγηματικού αρχείου των μεταναστευτικών ροών που έχει βιώσει η Ελλάδα τον περασμένο αιώνα, από το οποίο προέκυψε και η σειρά ντοκυμαντέρ της ΕΡΤ  “Φιλοξενούμενοι”.

Έχει διατελέσει γενική γραμματέας και αντιπρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, ενώ συμμετέχει και στην ιδρυτική ομάδα του δικτύου Common Ground, με στόχο τη διασύνδεση και την κοινή δράση των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών.

#HerStory