Η σπάνια συλλογή παιχνιδιών της Μαρίας Αργυριάδη, δωρεά στο μουσείο Μπενάκη, βρίσκεται ανάμεσα στις μεγαλύτερες της Ευρώπης. Ένα ταξίδι στο χρόνο μέσα από μοναδικά vintage παιχνίδια που ζωντανεύουν ολόκληρες εποχές.

Από τον Αλέξανδρο Θεοδωρόπουλο

Η Μαρία Αργυριάδη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946 και σπούδασε γλυπτική στη Σχολή Καλών Τεχνών του Ε.Μ.Π. Όταν την κοιτούσαν πίστευαν πως ήταν απλά μια μοναχική γυναίκα χωρίς ιδιαίτερη ζωή και ενδιαφέροντα. Θεωρούσαν πως τα παιχνίδια που μάζευε με μανία ήταν αποτέλεσμα εμμονής. 

Τη στιγμή όμως που κάποιος αποφάσιζε να δείξει λίγο ενδιαφέρον σε μια φαινομενικά ανούσια συλλογή παιχνιδιών, αυτομάτως έμπαινε στο πνεύμα άλλων εποχών και συνηθειών. Συναντούσε την ίδια την ιστορία. 

Η πορεία προς τη συλλογή

Κάποια Χριστούγεννα, θυμόταν πως η μητέρα της δεν είχε χρήματα να της αγοράσει παιχνίδια και για αυτό αναζωογονούσε τα ήδη υπάρχοντα, ντύνοντας τα με καινούργια ρούχα και φιόγκους πριν τα βάλει δίπλα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Η Μαρία τα έβλεπε το επόμενο πρωί σαν καινούργια.

Το επιμύθιο από αυτήν την ανάμνηση, όπως η ίδια είπε μετά από χρόνια, ήταν πως ποτέ δεν πετάς ένα παιχνίδι. Ποτέ δεν το ξεχνάς, αλλά πάντα το αγαπάς. Γιατί μαζί με αυτό έρχεται και ολόκληρη η εποχή του με τις αξίες της και τα ιδανικά της.

Αφορμή για την αρχή μιας απρόσμενης συλλογής έμελλε να είναι ένα σκισμένο αρκουδάκι που βρήκε κάποτε στο δρόμο. Το έφτιαξε και το κράτησε επειδή της θύμιζε το δικό της αρκουδάκι που είχε σαν παιδί. Από εκείνη τη στιγμή του μακρινού 1970 και έπειτα δε σταμάτησε ποτέ και πουθενά. Η έρευνα και η μελέτη των παιχνιδιών μαζί με όλα τα μοναδικά νοήματα που κρύβουν από πίσω και τις διαφορετικές εποχές που φέρουν μαζί τους, έγιναν μια καθημερινή συνήθεια στη ζωή της γνωστής συλλέκτριας. 

Η συλλογή της Μαρίας Αργυριάδη έφτασε να αριθμεί περί τα 20.000 παιχνίδια και σήμερα βρίσκεται μέσα στις δέκα καλύτερες της Ευρώπης.

Mouseio Benaki

Η δωρεά στο μουσείο Μπενάκη και τα μοναδικά παιχνίδια

Το 1991, ο ιστορικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελος Δεληβορριάς, παρότρυνε την Μαρία Αργυριάδη να ασχοληθεί με το μουσείο και να αφήσει εκεί τη μεγάλη της κληρονομιά. Έτσι, η μανιακή συλλέκτρια έκανε δωρεά στο μουσείο μεγάλο μέρος της συλλογής της και εργάστηκε για δεκαετίες ώστε να εκπληρωθεί το όνειρο της. 

Τον Οκτώβριο του 2017, το μουσείο παιχνιδιών έκανε τα εγκαίνια του με την Μαρία Αργυριάδη να αναλαμβάνει επικεφαλής. 

Το μουσείο  το οποίο αποτελεί δωρεά της οικογένειας Κουλούρα στο Μουσείο Μπενάκη, στεγάζεται στην Οικία Κουλούρα στο Παλαιό Φάληρο. Μέχρι στιγμής το μουσείο φιλοξενεί περίπου 3000 παιχνίδια, αρκετά της συλλογής της Μαρίας Αργυριάδη.

Μεταξύ πολλών ιστορικών παιχνιδιών, μπορεί κανείς να δει το αλογάκι που χάρισε ο Ελευθέριος Βενιζέλος στον εγγονό του Λευτεράκη, τη θεατρική κούκλα που σε υποδέχεται μπαίνοντας, έργο του σκηνογράφου Διονύση Φωτόπουλου, ένα αεροπλάνο στα πρότυπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σκαλισμένο σε πόδι τραπεζιού που χάρισε ένας πατέρας στο γιό του, μέχρι και το πολυτελέστατο κουκλόσπιτο μαζί με τα παιχνίδια της βασίλισσας Όλγας.

Ξεχωριστή θέση έχουν παιχνίδια φτιαγμένα από μέλη των ΚΑΠΗ, που τα έφτιαξαν με τις μνήμες που είχαν από την παιδική τους ηλικία, προκαλώντας τεράστια συγκίνηση. 

«Όταν μας δωρίζουν ένα παιχνίδι, ρωτάμε το συναίσθημα, την ιστορία του. Υπάρχουν τέτοιες ιστορίες των δωρητών κι έχουμε τέτοιες ιστορίες που αξίζουν τον κόπο.

Υπάρχει, για παράδειγμα, ένα παιδικό σαλονάκι που μας έφερε μια κυρία που της το είχε φτιάξει η μαμά της στην Κατοχή. Ασχολούμαστε ιδιαίτερα με αυτήν την εποχή γιατί είναι πολύ συγκινητικό, το πώς έπαιζαν τα παιδιά, πώς έφτιαχναν παιχνίδια από το τίποτα. Η μητέρα της πήρε ξύλα από την ξυλόσομπα των Γερμανών, έφτιαξε τα μικροσκοπικά έπιπλα, τα έβαψε και τα στόλισε με βερνίκι νυχιών», είπε κάποτε η Μαρία Αργυριάδη και συνέχισε: 

Όλα μιλούν για την εποχή τους, την ελληνική ή τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, τα έθιμα, την αισθητική, την οικονομική ευμάρεια ή την ανέχεια. Άλλωστε πρόθεση του μουσείου είναι να μη συγκρίνει εποχές, να μη λέει ‘τότε ήταν καλύτερα’. Κάθε εποχή έχει τα δικά της. Μέσα από κάθε παιχνίδι βλέπουμε πως ζούσαν οι άνθρωποι την εποχή που δημιουργήθηκε». 

Για την απόκτησή των παιχνιδιών που οδήγησαν στην τεράστια παγκόσμια συλλογή της, η Μαρία Αργυριάδη έψαχνε κυρίως μέσω πλειστηριασμών διάσημων οίκων, σε επικοινωνία πάντα με την αρχαιολογική εταιρεία. Όπως η ίδια είχε εξομολογηθεί, βοηθούσε πάντα και το γεγονός πως ο άντρας της ήταν παλαιοπώλης.

Η Μαρία Αργυριάδη έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 72 ετών το 2018 και το μουσείο Μπενάκη την αποχαιρέτησε δεόντως. 

Η συλλογή της όμως θα μείνει για πάντα ζωντανή, να μας θυμίζει πως όλοι οι άνθρωποι ακόμα και οι πιο παλιοί, κάποτε υπήρξαμε παιδιά…

#HerStory