Ένας εξαιρετικά δημοφιλής λογαριασμός στα social media που αφορά την Ιστορία, δε μπορεί παρά να κρύβει έναν υπέροχο αφηγητή που αγαπά πολύ το αντικείμενο, έχει βαθιά γνώση ασφαλώς αλλά και ένα χάρισμα: να συνδυάζει γνώση και ευαισθησία ώστε να μπορεί να αντιληφθεί πώς ένας άνθρωπος θα πλησιάσει και θα αγαπήσει ένα αντικείμενο, που τουλάχιστον στη χώρα μας, τα σχολεία δεν έχουν καταφέρει να το καταστήσουν φιλικό στους ακροατές του. Ο Δρ. Θεόδωρος Παπακώστας είναι ο διάσημος και αγαπητός archaeostoryteller. 

#history #archaeology #education #socialmedia #instagram #humanscience #science

Aπό τη Μία Κόλλια

Πως ήσασταν εσείς ως μαθητής και τι θυμάστε πιο έντονα από εκείνα τα χρόνια;

Ήμουν απλά καλός μαθητής. Καλούτσικος. Στα θεωρητικά μαθήματα ήμουν πολύ καλύτερος από τα θετικά. Γενικά δεν ήμουν άριστος. Και πλέον τώρα που το σκέφτομαι, καλά έκανα και δεν ήμουν. Προσπαθούσα για το καλύτερο και ήμουν και αυτό που θα περιγράφαμε στερεοτυπικά ως nerd, αλλά δεν είχα ποτέ την ανάγκη να είμαι στην κορυφή. Ούτε ως μαθητής, ούτε ως φοιτητής. Κόπηκα και δυο φορές στις πανελλήνιες και το λέω με περηφάνια, μπας και σπάσουμε το στίγμα του τέλειου μαθητή και του άριστου βαθμού. 

Πλέον ως ενήλικος, ακόμη περισσότερο αδυνατώ να αντιληφθώ την αξία που δίνουμε στον άριστο βαθμό καθώς η απόκτηση της γνώσης και η χρήση της γνώσης αυτής δεν μπορεί να μετρηθεί και να αποτυπωθεί σε λίγους αριθμούς. Δεν χρειάζομαι κανένα ΑΡΙΣΤΑ για να νιώσω καλύτερα με εμένα. Λυπάμαι για όσους από αυτούς θεωρούν πως αυτό ακριβώς είναι που τους δίνει αξία, και θα πω ένα μεγάλο μπράβο σε όσους το πετυχαίνουν χωρίς να το διατυμπανίζουν. 

Πώς και γιατί ξεκινήσατε το λογαριασμό σας στο Instagram; Νιώθετε ότι μπορεί, για κάποιους, να υποβιβάζει την επιστήμη σας;

Νομίζω πως η επιστήμη δεν υποβιβάζεται από αυτό που κάνω εγώ ως Αρχαιολογία Κοινού. Γιατί θεωρούμε αυτομάτως ότι η επιστήμη είναι κάτι συντηρητικό και άκαμπτο; Όχι δεν ένιωσα ποτέ ότι υποβιβάζει την επιστήμη μου, τουναντίον. Η επιστήμη μου είναι από τις πιο οικουμενικές και ανθρώπινες επιστήμες που υπάρχουν. Το ότι δεν υποβιβάζεται η επιστήμη μου διασφαλίζεται από το γεγονός πως προσέχω πάρα πολύ τι λέω, απλά δεν το λέω με βαρύγδουπα λόγια ή ορολογίες, αλλά προσπαθώ να αποστάξω το συμπέρασμα της αρχαιολογικής επιστημονικής διαδικασίας σε όσο πιο απλά λόγια γίνεται. Η αγάπη και η στήριξη που έχω δεχτεί από πλειάδα συναδέλφων μου δίνει και χαρά και δύναμη για παρακάτω. 

Πως μπορούμε να διδάξουμε την Ιστορία στα παιδιά ώστε να την αγαπήσουν και τελικά να τη μάθουν;

Η διδασκαλία της Ιστορίας στην Ελλάδα δυστυχώς επικεντρώνεται στο να μεταδώσει όσες περισσότερες πληροφορίες γίνεται, να μεταδώσει χρονολογίες και μάχες και να τονώσει μόνο το «εθνικό φρόνημα». Το φρόνημα δεν επέρχεται με το να το τονίζεις στο σχολείο. Αυτό που χρειάζεται η διδασκαλία της Ιστορίας στον 21ο αιώνα είναι να κατανοήσουμε αρχικά τη σφαιρικότητα και την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης ώστε να συνειδητοποιήσουμε την πορεία του ανθρώπου στον πλανήτη: τι πήγε στραβά, τι έγινε καλά, τι αξίζει να θαυμάσουμε και τι είναι σημαντικό να αποφύγουμε.

Υπάρχει αντικειμενικότητα τελικά στην Ιστορία; Εσείς με ποιον τρόπο την προσεγγίζετε;

Αντικειμενικότητα πλήρης μπορεί να μην υπάρχει, αλλά υπάρχουν πολλές ταυτόχρονες υποκειμενικότητες, που αν τις αντιληφθούμε όλες μαζί, μας δείχνουν το καλειδοσκόπιο της ανθρώπινης Ιστορίας σε πολλά επίπεδα, και μας βοηθούν να εξελίξουμε τον τρόπο σκέψης μας. Η δική μου προσέγγιση αποσκοπεί στο να βλέπουμε ταυτόχρονα και τα μεγάλα γεγονότα αλλά και τα μικρά συμβάντα, για να μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε τους ανθρώπους πίσω από τα γεγονότα.  

Ποια και πόση γνώση της Ιστορίας μας χρειάζεται ώστε να είμαστε άνθρωποι που μπορούν να κρίνουν την κοινωνία στην οποία ζουν;

Δε χρειάζεται πάρα πολλή. Χρειάζεται να είναι σφαιρική. Και φυσικά το επίπεδο που θα εντρυφήσει ο καθένας μας είναι στη δική μας διακριτική ευχέρεια, στη δική μας αναζήτηση, απόλαυση, ανάγκη για εξερεύνηση και ανακάλυψη. 

papakostas

Πιστεύετε ότι η ιστορία καλλιεργεί και την αισθητική μας παιδεία;

Ναι, πάρα πολύ. Η ανθρωπότητα έκανε τέχνη από την Παλαιολιθική εποχή, ή για να το πω πιο απλά, από την εποχή των σπηλαίων! Πρώτα έκανε τέχνη, και πολύ αργότερα ανακάλυψε ότι μπορεί να καλλιεργήσει τη γη ή να χτίσει σπίτια! Αυτό από μόνο του λέει πάρα πολλά. Σε σπήλαια που κατοικούσαν άνθρωποι πριν εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, ζωγράφιζαν τους τοίχους με τεράστιες και υπέροχες παραστάσεις. Η τέχνη είναι βαθιά ριζωμένη ανάγκη στην ίδια την ψυχολογία του ανθρώπου και όποιος το αρνείται απλά δεν αντιλαμβάνεται ούτε καν αυτό που αντιλαμβάνονταν οι απώτατοι πρόγονοί μας μέσα σε σπηλιές.

Ποιος είναι ο στόχος σας και τι ελπίζετε να πετύχετε με έναν τόσο δημοφιλή λογαριασμό στα social media;

Στόχος μου είναι να κάνω την αρχαιολογία, την αρχαιότητα, και τη μελέτη του παρελθόντος πολύ πιο δημοφιλή σε ακόμη μεγαλύτερα κοινά. Το κοινό υπάρχει. Και η επιστήμη ανήκει σε όλους μας. 

Πως επιλέγετε τα θέματα που θίγετε;

Προτιμώ να διαλέγω θέματα που έχουν είτε άγνωστες λεπτομέρειες (για παράδειγμα ένα μικρό αγγείο που κάποιος θα προσπερνούσε σε ένα μουσείο αλλά που από πίσω του κρύβει μια υπέροχη ιστορία), είτε θέματα που αγγίζουν ζητήματα που απασχολούν ακόμη (πχ ρατσισμός ή σεξισμός) αλλά ακόμη και θέματα φαινομενικά δημοφιλή που όμως θα μπορούσαν να προσεγγιστούν με μια άλλη ματιά (πχ πόσο όμορφοι είναι οι συμβολισμοί στα γλυπτά του Παρθενώνα).

Με τι άλλο ασχολείστε και τι άλλο ετοιμάζετε;

Τα social media είναι μόνο ένα βήμα. Απολαμβάνω και αγαπώ πάρα πολύ το Podcast μου και φυσικά τα βιβλία αρχαιολογίας κοινού που γράφω. Το πρώτο έχει ήδη κυκλοφορήσει από την keybooks με τον περίεργο τίτλο «Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ;» ακριβώς γιατί ήθελα να παραξενεύει και γιατί είναι σουρεάλ. Το δεύτερο είναι σχεδόν έτοιμο και θα είναι πολύ πιο ιντριγκαδόρικο γιατί το παρελθόν μας μπορεί να είναι και απολαυστικό, και αστείο, και σοκαριστικό. Παράλληλα ετοιμάζονται και διάφορα άλλα projects, όπως ντοκιμαντέρ. 

Είναι μοναχική και εσωστρεφής η δουλειά σας;

Η δουλειά του αρχαιολόγου είναι πολύ μοναχική και εσωστρεφής αναγκαστικά. Αυτό που κάνω εγώ όμως, που ασχολούμαι με την επικοινωνία της επιστήμης είναι το ακριβώς ανάποδο. Πρέπει και θέλω να έχω επικοινωνία με ανθρώπους που αγαπούν την αρχαιογνωσία. Και μου κάνει καλό γιατί αντιλαμβάνομαι καλύτερα πώς βλέπουν οι μη ειδικοί την επιστήμη, και πώς θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο προσβάσιμη!

Πως βλέπετε το σημερινό νέο άνθρωπο που ζει και ενημερώνεται ως επί το πλείστον άκριτα μέσα από το Ίντερνετ; Ποιες είναι οι συμβουλές σας για να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα;

Επιμονή και υπομονή. Αυτοκριτική πολλή, γιατί αυτό που θέλουμε δεν είναι πάντα αυτό που μπορούμε, και είναι οκ αυτό. Κάποτε ήθελα να γίνω κομίστας ή καρτουνίστας. Δεν έκρινα ότι η ικανότητα μου ήταν τόσο υψηλών standards όσο θα ήθελα για να νιώθω ικανοποιημένος εγώ με το παραχθέν προϊόν. Άρα δεν το ακολούθησα. 

Μπορεί να μου αρέσει το τραγούδι, αλλά γκαρίζω πιο φάλτσα κι από τον Κακοφωνίξ του Αστερίξ. Αν τραγουδήσω ακόμη και στο μπάνιο, γυρίζει η βρύση μόνη της στο παγωμένο. Όταν βρούμε όμως αυτό που συνδυάζει αυτό που θέλουμε κι αυτό που μπορούμε, τότε ξεκινάει ένας άλλος αγώνας, που θέλει επιμονή, υπομονή, προσήλωση και δουλειά.

Επαναλαμβάνεται η ιστορία, όπως συνηθίζουμε να λέμε; 

Επαναλαμβάνουμε μοτίβα ανθρώπινα γιατί είμαστε και θα είμαστε ατελείς δημιουργίες. Μεταφέρουμε στα παιδιά μας τα συμπλέγματα και τα στερεότυπα παλαιότερων γενεών και στην πορεία μαζεύουμε και καινούρια συμπλέγματα και δημιουργούμε νέα στερεότυπα. Η πορεία της ανθρωπότητας προς τη βελτίωση δεν είναι προδιαγεγραμμένη ούτε γραμμική. Δεν ξέρω αν επαναλαμβάνεται η ιστορία. Κάθε ιστορική περίοδος έχει τακτικά κοινά μοτίβα, και κάθε εποχή έχει χαρακτηριστικά που την διαφοροποιούν από τις προηγούμενες. Εξάλλου η ανθρώπινη ιστορία έχει μόνο μια σταθερά: την αέναη αλλαγή.

Ποιο πιστεύετε πως είναι το πιο δυνατό σας όπλο: η γνώση ή η προσωπική γοητεία;

Δικό μου όπλο η γοητεία; Δεν το πιστεύω. Κατάφερα να μπορέσω να βγω προς τα έξω και να εκθέσω τον εαυτό μου μέσω των social media όταν σταμάτησα να σκέφτομαι πώς φαίνομαι εγώ στους άλλους. Δεν με πειράζει να «τσακαλωθώ» γιατί είναι αναπόφευκτο και φαίνεται όταν προσπαθείς να εμφανιστείς ιλουστρασιόν ή εντυπωσιακός. Δεν προσπαθώ να φανώ αρεστός και σίγουρα δεν θεωρώ ότι έχω «προσωπική γοητεία». 

Είμαι το ίδιο «βλαμμένος» με όλη την υπόλοιπη ανθρωπότητα και απλά δεν παίρνω στα σοβαρά τον εαυτό μου. Επικεντρώνομαι περισσότερο σε αυτό που έχω να πω, να είναι σωστό, να είναι ενδιαφέρον, να είναι επιδραστικό, να προωθεί την αρχαιογνωσία, παρά στο ποιος είμαι εγώ που το λέω. Θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε άλλος.

#HisStory