Θαλής Παπαγιαννακόπουλος: Ο οραματιστής καθηγητής

Ο επιστήμονας καθηγητής Θαλής Παπαγιαννακόπουλος είναι ένας άνθρωπος με στόχο και πείσμα αλλά και με μια απέραντη τρυφερότητα και αίσθημα ευθύνης για τους φοιτητές του. Δεν είναι μόνο οι δεκάδες διαλέξεις του, οι βραβεύσεις, τα μεγάλα βήματα στην έρευνα που τον καθιστούν μία ξεχωριστή προσωπικότητα – είναι ο χαρακτήρας του που ορίζεται από σεμνότητα, σεβασμό για τους άλλους και δοτικότητα που πραγματικά τον κάνει μοναδικό. 

Από τη Μία Κόλλια

Ο Θαλής Παπαγιαννακόπουλος που τιμήθηκε με το Επιστημονικό Βραβείο Μποδοσάκη 2021 για το επιστημονικό του έργο στον τομέα της μηχανικής του γονιδιώματος του καρκίνου και του μεταβολισμού του, είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του New York University. Η προσέγγισή του γεφυρώνει το κενό ανάμεσα στη βιολογία του καρκίνου και την ανοσολογία.    

"Γεννήθηκα στο Λος Άντζελες και οι επιρροές από την οικογένειά μου ήταν άμεσες καθώς ο πατέρας μου ήταν επιστήμονας φυσικοχημικός. Μετακομίσαμε στην Κρήτη όπου ο πατέρας μου ήταν καθηγητής στο εκεί Πανεπιστήμιο και μετά στην Αθήνα όπου πήγα Γυμνάσιο και Λύκειο.

Σπούδασα στην Αγγλία και εκεί έκανα το το μεταπτυχιακό μου στη γενετική. Η οικογένεια και η ατμόσφαιρα μέσα στην οποία μεγαλώνεις συνεπώς παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Οι φίλοι των γονιών μου ήταν κυρίως καθηγητές σε διάφορους τομείς, πηγαίναμε σε συνέδρια (αυτά ήταν τα δικά μας σαββατοκύριακα…) και γνώριζα ανθρώπους εξαιρετικά ενδιαφέροντες. Μεγάλη εντύπωση μου έκαναν καθηγητές από Αμερική που ήταν μέντορες του πατέρα μου, μεγαλύτερης ηλικίας και τους θυμάμαι ακόμη. 

Ήταν σαφές πως είχα έφεση προς αυτές τις επιστήμες – μου άρεσαν τα μαθηματικά, η φυσική και η βιολογία. Ειδικά για τη βιολογία, είχα την αίσθηση πως είναι μια επιστήμη πιο «νέα» με μεγάλη δυνατότητα εξέλιξης, έβλεπα πολλούς επιστήμονες να πηγαίνουν προς τα εκεί.  Η βιολογία άλλωστε είναι κεντρική επιστήμη για πολλές επιστήμες.

Ασχολήθηκα με τη μοριακή βιολογία και τη μοριακή γενετική. Με ενδιέφερε κυρίως η έρευνα και έτσι πήγα για 3 μήνες στο Σαν Ντιέγκο στο Scripps για να δουλέψω μαζί με έναν πολύ γνωστό καθηγητή πάνω στα ογκογονίδια, αυτά δηλαδή που μπλέκονται στην ογκογένεση. Ο καθηγητής μάς έμαθε πώς λειτουργούν αυτά τα συγκεκριμένα κύτταρα - εκεί ήταν η πρώτη μου ουσιαστική και σοβαρή επαφή με το εργαστήριο και την έρευνα.

Η έρευνα σε κάθε τομέα και ειδικά στη βιολογία χρειάζεται ιδιαίτερη υπομονή διότι χρειάζεται πολύς χρόνος για έχεις θετικά αποτελέσματα – τα περισσότερα είναι αρνητικά. Η δύναμη έρχεται από την περιέργεια αρχικά, αυτή τη βαθιά περιέργεια για ανακάλυψη και μετά από την αφοσίωση στην πρόοδο. Παρακολουθώ πια και τους φοιτητές μου, και όταν λυγίζουν τους παροτρύνω μέσα από τις δικές μου εμπειρίες και βιώματα. 

Βλέπουμε αλλαγές με την πάροδο του χρόνου. Τις διακρίνω και επάνω μου και πάνω σε συναδέλφους μου – εξελισσόμαστε και ως άνθρωποι και ως επιστήμονες. Προσπαθώ να εξηγήσω στους φοιτητές μου ότι, ωριμάζοντας, αλλάζει ο τρόπος που επεξεργάζεται κανείς την πληροφορία και η χρήση που θα της κάνει.  Υπάρχει διαφορά οπτικής ακόμα και στους μεταπτυχιακούς με τους μεταδιδακτορικούς φοιτητές.

Ένας από τους λόγους που επιλέγω να έχω και μεταπτυχιακούς φοιτητές που είναι προ διδακτορικού και έχουν λιγότερη εμπειρία είναι ότι είναι ριψοκίνδυνοι και πιο τολμηροί. Και επειδή μικρότερος δεν μπορείς να πετάξεις τα περιττά, οφείλεις σαν καθηγητής να είσαι παρών, σε εγρήγορση και με ιδιαίτερη επιστασία πάνω στους φοιτητές σου για να τους βοηθήσεις όπως πρέπει. Όσο για μένα, έχω και εγώ μέντορες, «επισήμως» τρεις, που είναι πολύ σημαντικοί για τη σταδιοδρομία μου και για την καριέρα μου. 

Πολλοί πιστεύουν ότι ο εγωισμός και ο εγωκεντρισμός δεν ενδημούν στις επιστήμες, ωστόσο τον βλέπει κανείς και εκεί ειδικά σε λίγο μεγαλύτερες ηλικίες. Όσο μεγαλύτερη δύναμη έχεις αποκτήσει με τα χρόνια, τόσο πιο δύσκολο καμιά φορά είναι να κάνεις πως δεν την έχεις. 

Δεν είναι και τόσο πολύ μοναχικό πράγμα η έρευνα όσο φαίνεται – υπάρχουν και κάποιοι που είναι στοχοπροσηλωμένοι και λιγότερο ανοιχτοί, αλλά η πλειονότητα δεν είναι έτσι. Εμένα μου αρέσει πολύ η ανταλλαγή, και μάλιστα μου αρέσει να συνεργάζομαι με νεότερους ανθρώπους, ο καθένας έχει και κάτι να δώσει.

Ακόμη και η πιο απλή συζήτηση μπορεί να βοηθήσει να συνδυάσει κανείς γνώσεις και να ανακαλύψει κάτι καινούργιο. Να αλλάξει οπτική γωνία, να γίνει πιο εξωστρεφής, να δημιουργήσει τις συνθήκες για νέους τρόπους σκέψης, πιο αυθόρμητους. 

Τα εμπόδια και οι δυσκολίες στον χώρο είναι πολλά, ανάλογα με τη φάση και το στάδιο στο οποίο βρίσκεσαι. Στο ΜΙΤ είχα προβλήματα στην έρευνα και ένιωθα συνεχώς πως ίσως δεν κάνω για αυτή τη δουλειά, ήμουν σε μια αυτό-αμφισβήτηση. Εκεί, χρειάζεται να δείξεις ιδιαίτερη επιμονή, να βάλεις το κεφάλι κάτω και να μην σταματήσεις καθόλου.

Το πιο δύσκολο και επίπονο είναι το στάδιο προτού αποφασίσεις προς τα πού τελικά θα κινηθείς επαγγελματικά. Όταν είσαι στο διδακτορικό σου και επιλέγεις ακαδημαϊκή καριέρα και συνειδητοποιείς ότι δεν υπάρχουν πολλές θέσεις και αντιλαμβάνεσαι σε πόσο απίθανα ανταγωνιστικό πεδίο μπαίνεις, ναι, σου κόβονται τα πόδια. 

Ετσι ήρα αυτή την πιο σημαντική απόφαση για την καριέρα μου τότε και ξεκίνησα να δημιουργώ τις προϋποθέσεις για το δικό μου πορτφόλιο. Πρέπει να κάνεις δημοσιεύσεις στο ερευνητικό πεδίο που σε ενδιαφέρει και μάλιστα δημοσιεύσεις ξεχωριστές. Προφανώς θα αφορά το αντικείμενο που μελετάς με τον καθηγητή σου αλλά πρέπει να έχει και κάτι διαφορετικό, κάτι που θα σε ξεχωρίσει. 

Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες είναι η φάση της χρηματοδότησης. Όταν κάνεις αιτήσεις για έρευνα και ακαδημαϊκή καριέρα, θα ψάξουν να δουν τι δυνατότητα χρηματοδότησης έχεις. Δεν είμαστε μόνο υπεύθυνοι να βρούμε χρήματα αλλά και να τα διαχειριστούμε σωστά. Από επιστήμονας γίνεσαι μάνατζερ – κάτι που δεν είναι εύκολο για όλους τους ανθρώπους. Είναι τελείως διαφορετικό από όλα τα άλλα που έχεις μάθει να κάνεις. 

Το μυστικό για να επιτύχεις και να αντέξεις είναι η αφοσίωση, η σκληρή δουλειά, η διαρκής αμφισβήτηση, να μην ησυχάσεις ποτέ. Έτσι αναπτύσσεσαι ως άνθρωπος, προκαλώντας συνεχώς τον εαυτό σου. Και όταν φθάσεις ακριβώς εκεί που νιώθεις άνετα και καλά με αυτό που κάνεις, τότε ακριβώς είναι που πρέπει να κάνεις επανεκκίνηση. Οι δυσκολίες είναι σημαντικές -όταν τις ξεπερνάς, τότε έχεις επιτύχει κάτι σημαντικό. Επίσης, η μετριοφροσύνη και ο σεβασμός είναι απαραίτητα συστατικά για τον άνθρωπο.

Η προσωπική ζωή είναι πολύ σημαντική για μένα. Είναι απαραίτητη η ισορροπία μεταξύ ζωής και εργαστηρίου, πρέπει να είσαι ισορροπημένος ψυχολογικά για να αποδώσεις. Η Νέα Υόρκη είναι φοβερή πόλη, με κουλτούρα, μουσεία, θέατρα μουσική, εστιατόρια – τα απολαμβάνω όλα με τους φίλους μου. 

#HisStory