Η Δάφνη Καραϊσκάκη είναι μια αρχιτέκτονας με βαθιά γνώση, απόλυτα αφοσιωμένη στο πάθος της, αναγνωρισμένη ήδη διεθνώς. Και είναι μόλις 36 ετών.

Aπό τη Μία Κόλλια
#art #culture #architecture 

«Δεν έχω προλάβει να υλοποιήσω πολλά έργα ώστε να μπορώ να διαλέξω τα πιο σημαντικά. Θεωρητικά είμαι μικρή για να έχω να δείξω μεγάλο έργο. H παραγωγή αρχιτεκτονικού έργου είναι αργή διαδικασία. Η μελέτη του σχολείου το οποίο τώρα χτίζουμε στην Ελβετία άρχισε στο τέλος του 2019, το εργοτάξιο ξεκίνησε πριν λίγες μέρες και ελπίζουμε να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβρη του 2023. Το 2015, ως lead architect για τo γραφείο Renzo Piano Building Workshop, ξεκίνησα τη μελέτη ενός μεγάλου κέντρου τέχνης και πολιτισμού στη Ρωσία, το οποίο μόλις προ δύο μηνών ολοκληρώθηκε. Τα δύο αυτά έργα, αν και πάρα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους έχουν ένα κοινό στοιχείο το οποίο ξεχωρίζω ιδιαίτερα : εκφράζουν και συμβολίζουν την κοινότητα που τα ζήτησε χωρίς ο αρχιτέκτονας  να χρειαστεί να απομακρυνθεί από τις αξίες του». 

Ποια ήταν τα όνειρά σας ως έφηβη; Ξέρατε τι επάγγελμα θέλετε να ακολουθήσετε στη ζωή σας;

Από μικρή, ήμουν ονειροπόλα σχεδόν σε ακραίο βαθμό.  Έπλαθα έναν ολότελα δικό μου κόσμο και ζωγράφιζα καλά.  Έτσι στην εφηβεία, οι δάσκαλοι μου έλεγαν, στερεοτυπικά, να ασχοληθώ με τη ζωγραφική. Μεγαλώνοντας ανέπτυξα μια έντονα πραγματιστική πλευρά αλλά και μια ανάγκη να επιλύω προβλήματα βάσει συγκεκριμένων δεδομένων και πλαισίου. Ύστερα ήρθε και η ρομαντική ιδέα ότι υλοποιώντας τον χώρο μέσα στον οποίο ζούμε, διαμορφώνουμε  την ίδια τη ζωή. Τέλος, συνειδητοποίησα ότι για τον αρχιτέκτονα, η «περιπλάνηση του μυαλού» είναι βασικό δημιουργικό πλεονέκτημα και όχι τροχοπέδη. Από τη στιγμή αυτή και έπειτα, δεν ήθελα να ακούσω τίποτα άλλο, η θέλησή μου να γίνω αρχιτέκτονας έγινε έμμονη ιδέα. 

Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο κύριος ρόλος ενός αρχιτέκτονα και ποιες ικανότητες πρέπει να πληροί για να ανταπεξέλθει σωστά στους στόχους του; 

Ο κύριος ρόλος του αρχιτέκτονα είναι η δημιουργία κοινωνικής, πολιτιστικής, οικονομικής και περιβαλλοντολογικής υπεραξίας μέσω της διαμόρφωσης του χώρου. Ο ρόλος μας ως αρχιτέκτονες είναι να δώσουμε νόημα στο έργο καθώς και ο συντονισμός και η διαχείριση των πολλών ειδικών συντελεστών, προκειμένου το «νόημα» που επιλέξαμε να δώσουμε, να επιβιώσει μέχρι την υλοποίηση, κατά τη διάρκεια της χρήσης, και ενδεχομένως να διαμορφώσει και να μεταβάλλει κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντολογικά δεδομένα. 
             

Κάθε αρχιτέκτονας είναι διαφορετικός και οι στόχοι του δεν συμπίπτουν κατ’ ανάγκη με τους στόχους των συναδέλφων του. Ο δικός μου στόχος ήταν κατ’ αρχάς να μετατρέψω σε στόχο το όνειρό μου, να το φέρω πιο κοντά στην πραγματικότητα, να το απομακρύνω από τη φαντασίωση. Το όνειρο αυτό, αρκετά παραδοσιακό, και κάπως αυταρχικό, ήταν και είναι να καταφέρνω να υλοποιώ τα κτήρια και κατασκευές που οραματίζομαι, όπως τα οραματίζομαι εγώ, όχι για λογαριασμό κάποιου άλλου. 

Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε, πώς τις ξεπεράσατε και τι σας δίδαξαν;

Η μεγαλύτερη δυσκολία και συνάμα πρόκληση που έχω αντιμετωπίσει ποτέ, ήταν η εισαγωγή μου στην αρχιτεκτονική σχολή. Ως ονειροπόλα έφηβος ήμουν συχνά απούσα από το μάθημα. Η απουσία αυτή έφερνε ασταθείς επιδόσεις και παρεξηγήσεις με τους δασκάλους μου. Η επιθυμία μου να γίνω αρχιτέκτονας ήταν καθορισμένη, δυνατή, αδιάσειστη. Σχεδόν όλο μου το περιβάλλον προσπαθούσε να με αποτρέψει, και να με κατευθύνει αλλού, καθώς το όνειρό μου «απαιτούσε περισσότερη πειθαρχία, ικανότητα, σταθερότητα και ευφυΐα από όση διέθετα». Μάζεψα όση περισσότερη εσωτερική δύναμη είχα, πίστεψα στον εαυτό μου, κολύμπησα αντίθετα στο ρεύμα και απέκτησα πρόσβαση σε έναν χώρο που αγαπώ και με ολοκληρώνει. 

daphne

Πώς διαχειριστήκατε την αποδοχή σε έναν τόσο απαιτητικό χώρο;

Είμαι στην αρχή της καριέρας μου και για μένα η αναγνώριση δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι ένα εργαλείο, που ως στοιχείο επικοινωνίας, θα μου δίνει δουλειά, και επομένως τη δυνατότητα να έχω ενεργό αντικείμενο μελέτης, να παράγω και να εξελίσσομαι. Η φιλοδοξία μου έχει να κάνει περισσότερο με το ίδιο το αντικείμενο και όχι με το πως αυτό προσλαμβάνεται από ένα κοινό. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχω ανάγκη αποδοχής αλλά αυτή καλύπτεται από συναδέλφους, οικογένεια και φίλους.  

Ποιο είναι το μυστικό για τη σωστή διαχείριση ομάδων;

Θα είμαι απολύτως ειλικρινής. Η διαχείριση ανθρώπων και ομάδων είναι από τις μεγαλύτερες αδυναμίες μου. Οι αδυναμίες δουλεύονται, και ενδεχομένως αν ερωτηθώ σε μερικά χρόνια να έχω καλύτερη απάντηση. Έχω την εντύπωση παρ’ όλα αυτά ότι το μυστικό έχει να κάνει με ενσυναίσθηση, στρατηγική σκέψη, ψυχραιμία και πολλή, πολλή υπομονή. 

Πόσο μεγάλο ρόλο παίζει – αν παίζει – στη δουλειά σας η γνώση της ιστορίας και της ιστορίας της τέχνης;

Η γνώση κυρίως της ιστορίας αλλά και της ιστορίας της τέχνης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να κατανοηθεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούμαστε να επέμβουμε. Χωρίς αυτή τη γνώση είναι δύσκολο να κατανοήσουμε σε βάθος τις ανάγκες της κοινότητας που υπηρετούμε. Κινδυνεύουμε πολλές φορές σχεδόν να την προσβάλουμε. Η επέμβασή δεν θα ενσωματωθεί σωστά και θα αποβιώσει γρήγορα. 

Ποιες σχολές και ποιοι αρχιτέκτονες σας έχουν εμπνεύσει;

Με διαμόρφωσε η εκπαίδευση που έλαβα στο πολυτεχνείο, όπως βέβαια με έχουν διαμορφώσει και τα παράπονά μου σχετικά με τις ελλείψεις που διέκρινα. Αυτός ήταν άλλωστε και ένας από τους πολλούς λόγους για τους οποίους έφυγα από την Ελλάδα. 

Οι αναφορές μου αφορούν στην υιοθέτηση μικρών κομματιών μιας σχολής ή τάσης και σκοπός μου είναι η δημιουργική σύνθεσή τους. 
Αρχιτέκτονες που με έχουν επηρεάσει είναι ο Τάκης Ζενέτος, η δουλειά του οποίου εκφράζει πολλές από τις αξίες που είναι σημαντικές για μένα: όραμα, άριστη επιστημονική κατάρτιση, πρόβλεψη μελλοντικών συνθηκών, ευελιξία, λειτουργικότητα, μορφολογική καθαρότητα, συμμετοχή του χρήστη στο σχεδιασμό. Ο Ζενέτος δύσκολα εντάσσεται σε συγκεκριμένο κίνημα. Ήταν Μοντερνιστής; Κονστρουκτιβιστής;; High-Tech; Για μένα λίγη σημασία έχει. 

Τι είναι αυτό που σας συγκινεί στο project του σχολείου;
 

Έτυχε να κερδίσω έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό με αντικείμενο ένα σχολικό συγκρότημα.  Και η αλήθεια είναι ότι το θέμα του σχολείου με συγκινεί και με κινητοποιεί ιδιαίτερα. Όταν η αρχιτεκτονική απευθύνεται σε παιδιά, την πιο εύπλαστη ομάδα χρηστών δηλαδή, η δυνατότητα επιρροής πολλαπλασιάζεται και αντίστοιχα πολλαπλασιάζεται και η ευθύνη διαχείρισής της. 

Έπειτα, το σχολείο τόσο ως θεσμός όσο και ως κτήριο αφορά μια πολύ καλά ορισμένη κοινότητα. Μέσω του σχεδιασμού ενός σχολείου αυτόματα εκφράζουμε μια πρόταση και μια γνώμη για τις αξίες της κοινότητας αυτής. Για τις σχέσεις  μεταξύ των μελών της και τις ανάγκες τους.  

Υποθέτω πως δεν εφησυχάζετε ποτέ. Πώς επιτυγχάνεται η ισορροπία μεταξύ σεμνότητας και αυτοπεποίθησης;

Αν θεωρήσουμε ότι το αντώνυμο της σεμνότητας είναι η έπαρση και το αντώνυμο της αυτοπεποίθησης η ανασφάλεια, θα έλεγα πως η σεμνότητα είναι προϊόν αυτοπεποίθησης ενώ η έπαρση προϊόν ανασφάλειας. Συνεπώς η σεμνότητα και η αυτοπεποίθηση δεν είναι αντίρροπες έννοιες, συνδέονται με μία σχέση παράγοντα - προϊόντος. Η αυτοπεποίθηση με τη σειρά της είναι αποτέλεσμα τόσων πολλών συνιστωσών (κυρίως περιβαλλοντικών), τις οποίες δύσκολα θα μπορούσα να ονομάσω, καθώς η ψυχολογία δεν είναι ο τομέας μου. 

Ανεξάρτητα από περιβαλλοντικές επιρροές και το προσωπικό ιστορικό του καθενός, τα βασικά εφόδια για την κατάκτηση αυτοπεποίθησης και σεμνής συμπεριφοράς είναι η σωστή εκτίμηση των δυνάμεων και των αδυναμιών μας, η επένδυση στις δεξιότητές μας, και κυρίως η γνώση των ορίων μας. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία προσπαθώ να εξελίσσω. 

#HerStory