Καμπύλες, γυναίκες, η αέναη ροή των κοίλων σχημάτων, το χώμα που παίρνει οξυγόνο και η γη που δίνει ζωή. Στα χέρια της Ελληνίδας καλλιτέχνιδας, ένα τόσο δύσκολο υλικό όπως ο πηλός, ισορροπεί εντυπωσιακά και πλάθεται σε μεγάλες διαστάσεις, δημιουργώντας έργα τέχνης μοναδικά και σπάνια. 

Από τη Μία Κόλλια

Η Ιωσηφίνα σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο μέχρι το 1993. Οι μεταπτυχιακές σπουδές στο Middlesex University του Λονδίνου επισφραγίζονται με έπαινο στην κεραμική το 1997. Το 1999 δημιουργεί το πρώτο της στούντιο και αρχίζει να ασχολείται ουσιαστικά με την κεραμική και ταυτόχρονα με τη διδασκαλία της. Το 2017 έγινε μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Κεραμικής IAC. Πρόσφατα, το Μουσείο Μπενάκη παρουσίασε την έκθεσή της «Ροές» στο πωλητήριο της Πινακοθήκης Γκίκα, στο πλαίσιο των παρουσιάσεων « Η Βιτρίνα της Κριεζώτου. Ένας καλλιτέχνης προτείνει».

- Η αρχιτεκτονική, που σπουδάσατε, είναι μια επιστήμη που συγκεντρώνει πολλές θεματικές: μαθηματικά, οικονομία, τέχνη, ψυχολογία.

Σπούδασα αρχιτεκτονική διότι «ακουγόταν» πιο σοβαρή. Στην Καλών Τεχνών ήθελα να πάω αλλά το Μετσόβιο διέθετε επαγγελματικό κύρος. Εκ των υστέρων λέω ότι δεν θα μπορούσε να μου τύχει τίποτα καλύτερο. Θεωρώ ότι είναι από τις καλύτερες σχολές που υπάρχουν και είμαι ευγνώμων που φοίτησα εκεί. Η αρχιτεκτονική είναι μια επιστήμη-τέχνη, που εμπεριέχει μια μεγάλη γκάμα, με πολλές παραμέτρους. 

- Τι κρατάτε από εκείνα τα χρόνια των σπουδών;

Την Αισθητική Αγωγή, αναμφίβολα. Η αρχιτεκτονική είναι πάρα πολύ κοντά στις τρεις διαστάσεις μέσα από τις οποίες, ούτως ή άλλως, βλέπω τον κόσμο. Εκτός αυτού, κρατώ και την πρακτικότητα, με την έννοια ότι όταν θέλω να κατασκευάσω κάτι με ιντριγκάρει η αντίληψη του πώς θα το κατασκευάσω, πώς θα είναι χρηστικό, αν θα λειτουργεί κ.λπ. 

- Πώς προέκυψε η αγάπη προς τον πηλό; 

Εγώ ήθελα να ασχοληθώ με το χώμα ήδη από το Δημοτικό. Στο Λύκειο ήμουν στον Όμιλο Κεραμικής του σχολείου. Είναι καταπληκτικό να έχεις ένα πάθος από νωρίς, διότι αναπόφευκτα αν το ακολουθήσεις, είναι σίγουρο πως κάπως θα τα καταφέρεις και σίγουρα θα είσαι πιο ευτυχισμένος. Ο πηλός με γοητεύει με όλες τις ιδιαιτερότητές του. Είναι ένα φυσικό και θερμό υλικό της γης και η πλαστικότητά του το καθιστά πολύ άμεσο, θα έλεγα ότι καταγράφει το συναίσθημα της στιγμής. Είναι ένα εργοθεραπευτικό υλικό. Παράλληλα, λοιπόν, με τις σπουδές μου άρχισα να συναντώ ανθρώπους που ασχολούνταν με τον πηλό και είχα πραγματικά την τύχη να γνωρίσω τους καλύτερους. Όπως η Μάρω Κερασιώτη που είναι αυθεντία και την έχω δεύτερη μητέρα μου. Ούτως ή άλλως, αυτή η δουλειά μαθαίνεται στο εργαστήριο, όπως συμβαίνει με όλες τις εφαρμοσμένες τέχνες ή χειροτεχνίες. 

- Ήταν εύκολο να γίνει επάγγελμα;

Καθόλου. Ξεκίνησα να εργάζομαι ως αρχιτέκτονας για να ανακαλύψω πως το δημιουργικό κομμάτι της αρχιτεκτονικής ήταν πολύ μικρότερο σε σχέση με όλα τα διαδικαστικά με τα οποία έπρεπε να ασχοληθώ. Κι έχοντας έναν πολύ μικρό χώρο δικό μου από τότε, σκέφτηκα πως θα έπρεπε να στραφώ σοβαρά στην κεραμική. Νομίζω πως δεν μπορείς να κάνεις τα πάντα ταυτόχρονα και να πετύχεις, δεν μπορείς να κρατάς πολλά καλάθια μαζί. Πρέπει να επιλέξεις και να αφοσιωθείς. Έκανα λοιπόν ένα μεταπτυχιακό στην Αγγλία, προκειμένου να αποκτήσω παραπάνω γνώσεις. 

- Τι προσόντα αναπτύξατε στο Πανεπιστήμιο στην Αγγλία;

Ενώ στην Ελλάδα είναι όλοι οι καθηγητές πολύ κοντά σου, με πολλά tutorials και πραγματικά καταπληκτική διδασκαλία. Στην Αγγλία, που σε αφήνουν αρκετά μόνο, μαθαίνεις να κάνεις την αυτοκριτική σου. Καλείσαι να κρίνεις εσύ τον εαυτό σου, μην έχοντας έτοιμες απαντήσεις, παίρνεις περισσότερες πρωτοβουλίες, αναλαμβάνεις ευθύνες, ουσιαστικά γίνεσαι λίγο πιο «ενήλικας». Και τα δύο είναι σημαντικά για την πορεία της ζωής σου.

- Πώς άνοιξε ο κόσμος της τέχνης τις πόρτες του όταν επιστρέψατε στην Ελλάδα; 

Δούλεψα λίγο ακόμη ως αρχιτέκτονας, διατηρώντας παράλληλα και το στούντιο-αυτά από το 1997 έως και το 2001. Τότε σταματάω οριστικά να ασχολούμαι με την αρχιτεκτονική και αποφασίζω να ασχοληθώ με την κεραμική αποκλειστικά. Έζησα στην αρχή μια χρυσή δεκαετία. Δημιουργούσα μεγάλα μεγέθη, σε γλυπτικές φόρμες που αφορούσαν τη γυναίκα και το γυναικείο σώμα. Με τα κομμάτια μου δεν συμμετείχα ποτέ σε εμπορικές εκθέσεις και συνεργαζόμουν με gallery, στην Ελλάδα και την Αγγλία. Επίσης έκανα πάντοτε μαθήματα κεραμικής.

- Ποια είναι η εξέλιξη και η αλλαγή στις δημιουργίες σας; 

Είναι η εξέλιξη από τις figurative σε μορφές abstract. Στις γυναικείες μορφές δεν με ενδιέφερε ποτέ η ρεαλιστική απόδοση αλλά ο όγκος τους. Εστίαζα στους όγκους και στις καμπύλες, να είναι οι φόρμες οργανικές και αρμονικές. 
Όταν πιάνω στα χέρια μου πηλό, το πρώτο πράγμα που μου έρχεται να κάνω είναι μια κοιλότητα. Μπορεί να σημαίνουν ενδεχομένως φωλιές ή μήτρες, πάντως όλα ξεκινούν από τη θαλπωρή. Και πια έχουν γίνει πιο χορευτικά, εξωστρεφή και πιο δυναμικά, εξελίχθηκαν. Η αλήθεια είναι ότι δεν πολυσκέφτομαι όταν δουλεύω. Είμαι άνθρωπος που δουλεύω πολύ με το συναίσθημα. Όταν μου έρχεται μια έμπνευση δεν την αναλύω, αφήνω τη δουλειά να με πάει. Ξέρετε, πρόκειται για έναν συνδυασμό φαντασίας με κανόνες. Και εκεί έρχεται και κουμπώνει η αρχιτεκτονική. Δεν μπορείς αλλιώς να συνθέσεις τις μεγάλες διαστάσεις. Επίσης, συνθέτω πρώτα σε μικρή κλίμακα και μετά πάω στα μεγάλα μεγέθη. Γενικά, προτιμώ να κάνω κάτι με τα χέρια παρά να πιάσω το μολύβι. Και επειδή το υλικό δεν στέκει εξαρχής εκεί που το θέλεις, πρέπει να έχεις μια μακέτα. 

Η απουσία χρώματος;

Θεωρώ οι καμπύλες αναδεικνύονται καλύτερα με τη μονοχρωμία. 

Οι σημαντικές εκθέσεις της Ιωσηφίνας Κοσμά

Γκαλερί Σκουφά: 2001

Η πρώτη ατομική έκθεση περιλαμβάνει γυναικείες φιγούρες οι οποίες εστιάζουν στα χαρακτηριστικά της γυναικείας φύσης που συνδέονται με τη γονιμότητα, τη θαλπωρή, τη δύναμη. Έργα που παίρνοντας ζωντανή μορφή, απεικονίζουν ολόκληρες φιγούρες σε άνετες, καθημερινές στάσεις, που μεταφέρουν μια αίσθηση συνειδητής αυτοπεποίθησης και ενδυναμωμένης υπερηφάνειας για το γυμνό γυναικείο σώμα.
 
Ερμουπόλεια 2006

Στη δεύτερη ατομική έκθεση, οι γυναικείες μορφές είναι διαφορετικές. Έχοντας ως αφετηρία το γυναικείο σώμα, ξεφεύγουν από τη ρεαλιστική απόδοση των ανθρώπινων αναλογιών και εστιάζουν στην αρμονική σύνθεση των όγκων, με τις κινήσεις τους και τις στάσεις τους να εξελίσσονται προς όφελος της γλυπτικής σύνθεσης.

Genesis Gallery 2018

Στη τρίτη ατομική έκθεση παρουσιάζεται η νέα ενότητα έργων με την ονομασία «Ροές». Πρόκειται για μια σειρά από αφηρημένες μορφές, οι οποίες έχουν μια εξελικτική σχέση με τα ανθρωπόμορφα γλυπτά των παλαιότερων συλλογών.

Είναι οργανικές φόρμες που «παγιδεύουν» την αίσθηση της οντότητας και αποπνέουν πληρότητα και αρμονία. Ανάλογα με τη συνεχώς μεταβαλλόμενη οπτική γωνία, άλλοτε υποδέχονται και φιλοξενούν, άλλοτε αποβάλλουν, απορροφούν και εξαφανίζουν.
 

#HerStory