Με το κτητικό Nelly’s, η Ελληνίδα πρωτοπόρος της φωτογραφικής τέχνης υπέγραφε όλα τα έργα της και με αυτό (το Nelly’s) την έμαθε όλος ο κόσμος. Οι φωτογραφίες της ήταν η περιουσία της κι ένα μεγάλο μέρος τους το δώρισε η ίδια στο Μουσείο Μπενάκη.

Από τη Μία Κόλλια

Χάρη στην αγάπη και τον θαυμασμό της για τον ελληνικό πολιτισμό, το ελληνικό φως, την ελληνική ύπαιθρο, το  πάθος της για τη φωτογραφία και την ωραία ματιά της σε ανθρώπους κάθε κοινωνικής προέλευσης, η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη, υπήρξε ίσως η πρώτη ελληνίδα φωτογράφος που «εξήγαγε» σύγχρονες εικόνες της Ελλάδας στο εξωτερικό κι έβαλε την υπογραφή για την επόμενη ημέρα του τουρισμού στην Ελλάδα.

Υπήρξε μία  διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα στον τομέα της και θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν «αρχηγός» στη διαφημιστική φωτογραφία. Για πολλά χρόνια άλλωστε συνεργάστηκε και με το τότε Γραφείο Τύπου και Τουρισμού.  Ακόμη και σήμερα θα πρωτοστατούσε με άνεση, σε οποιαδήποτε κρατική καμπάνια για τον τουρισμό.

Με το ιδιαίτερο ταλέντο της στην αποτύπωση του εσωτερικού κόσμου του μοντέλου της, κατάφερε την εποχή του μεσοπολέμου, να αποτυπώσει πολιτικούς, καλλιτέχνες, σημαντικούς και απλούς ανθρώπους,  επώνυμους και ανώνυμους, δημιουργώντας τα πορτραίτα τους με μία δική της τεχνοτροπία χάρη και στις γνώσεις της επάνω στη ζωγραφική. Είχε μία ξεχωριστή ικανότητα να παρουσιάζει το μοντέλο της με μία φίνα και αισθητικά άριστη ματιά, τόσο που την αναζητούσαν γνωστοί και άγνωστοι για να τους φωτογραφίσει. Το βλέμμα του Βενιζέλου, του Πλαστήρα, του Μακάριου, του Δημήτρη Μητρόπουλου, του Κωνσταντίνου Παλαμά, της Κατίνας Παξινού αντικατοπτρίζει την ψυχή τους. Αυτό χαρακτηρίζει τα πορτραίτα της Nelly’s: η αποτύπωση της ψυχής. 

Η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη ήταν Μικρασιάτισσα. Γεννήθηκε στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, σε μία εύρωστη οικονομικά οικογένεια και τελείωσε το σχολείο της στη Σμύρνη. Σπούδασε στη Δρέσδη στη Γερμανία, αρχικά μουσική και ζωγραφική και αργότερα φωτογραφία γιατί είχε την πεποίθηση ότι με αυτή την τέχνη θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια της και να βιοποριστεί. Δύο Γερμανοί φωτογράφοι, μάστορες στο είδος τους, ο Hugo Erfurt, διάσημος πορτραιτίστας και ο Franz Fiedler μοντερνιστής με ελεύθερο πνεύμα, ήταν οι δάσκαλοί της. Το 1922 η οικογένειά της ήρθε στην Ελλάδα κι εκείνη, βαθιά πληγωμένη από την καταστροφή –αν και βρισκόταν στην Γερμανία – δεν επισκέφτηκε ποτέ πια την Τουρκία.

Κάποια στιγμή επιστρέφει στην Ελλάδα και το 1924 βάζει μπρος το πρώτο της στούντιο στην οδό Ερμού. Φωτογραφίζει Αθηναίους, σπίτια και γειτονιές, πρόσφυγες στους καταυλισμούς τους, αρχαιοελληνικά μνημεία, καρυάτιδες (και μάλιστα την πίσω όψη τους) και αγάλματα. Φωτογραφίζει το βράχο της Ακρόπολης, τον Παρθενώνα. Κάθε τι το αρχαιοελληνικό που τη γοήτευε.

Η φωτογράφος Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη συνδύαζε την οργάνωση, τη συστηματικότητα με τη μεθοδικότητα. Ήταν ανοιχτή σε νέες ιδέες. Είχε υψηλή αισθητική. Υπήρξε «συντηρητικά αντισυμβατική» ίσως. Δούλεψε και ζήτησε να μάθει την τέχνη δίπλα σε επαγγελματίες της φωτογραφίας. Αργότερα ενδιαφέρθηκε και για το φωτορεπορτάζ. Ήταν πάντα ανήσυχη. Έψαχνε νέες τεχνοτροπίες, νέες μεθόδους και ήξερε να μαθαίνει. Ήταν ταλέντο και στη φωτογραφία και στη μόρφωση γιατί και η μόρφωση θέλει ταλέντο.

Πολύ μπροστά από τους οίκους ραπτικής, η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη συλλαμβάνει την ιδέα της φωτογράφισης στην Ακρόπολη της διάσημης μπαλαρίνας της Opera Comique, της Μόνα Πάιβα όπως ακριβώς τη γέννησε η μάνα της και κάνει την ιδέα της, πραγματικότητα. Οι φωτογραφίες αυτές κάποια στιγμή δημοσιεύονται σε γνωστό, γαλλικό περιοδικό και ο κόσμος το ξεφυλλίζει έξαλλος. Δημιουργείται σούσουρο, την υποστηρίζει ο Παύλος Νιρβάνας και ο θόρυβος καταλαγιάζει. Χωρίς καμία δεύτερη σκέψη, παρόλη την αναστάτωση του πρώτου «ανατρεπτικού» εγχειρήματος, προχωράει και σε άλλες τέτοιες παρόμοιες φωτογραφίσεις με μοντέλο την Ουγγαρέζα μπαλαρίνα Νίκολσκα που αυτή τη φορά όμως την σκεπάζει «ελαφρώς», αλλά και άλλες γνωστές καλλιτέχνιδες στο θέατρο του Διονύσου.  Οι φωτογραφίες της Νίκολσκα, εκτίθενται στην έκθεση φωτογραφίας στο Παρίσι το 1936. Το γυμνό δεν επαναλαμβάνεται ποτέ.

Συνεργάζεται επίσης ως φωτογράφος με τον Άγγελο Σικελιανό και την Εύα Πάλμερ στις Δελφικές γιορτές και μάλιστα ήταν η αποκλειστική φωτογράφος του β΄κύκλου των γιορτών το 1930. Μία «δουλειά» που της ταίριαζε και ιδεολογικά μιας και λάτρευε και η ίδια το αρχαιοελληνικό ιδεώδες.   

Η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη υπήρξε ολοκληρωτικά δοσμένη στην τέχνη της φωτογραφίας και ίσως γι’ αυτό και διέπρεψε στον τομέα της. Είχε νεωτερίστικη ματιά, έψαχνε το καινούργιο, ήταν περίεργη!

Συνεργάστηκε με το Γραφείο Τύπου και Τουρισμού και έκανε ταξίδια σε όλες τις γωνιές της Ελλάδος προβάλλοντας τη χώρα, τους αγρότες και τους εργάτες στα χωριά εν ώρα εργασίας, τις συνήθειές τους, τα έθιμά τους, τις παραδόσεις και τα ενδύματά τους. Με λίγα λόγια απέδωσε με εικόνες, πρωτόγνωρες ίσως για πολλούς, την ελληνική ύπαιθρο απ’ άκρη σ’ άκρη. Κι έτσι, οι φωτογραφίες της, ο καλλιτεχνικός θησαυρός που άφησε πίσω της, αποτελούν ακόμη ένα μοναδικό κληροδότημα, ένα φωτογραφικό travelling στην Ελλάδα κοντά στα τέλη της δεκαετίας του ’30.

Ο πόλεμος την ανάγκασε να πάρει την απόφαση να μείνει στην Αμερική όπου και βρισκόταν λίγο πριν από την έναρξή του. Έζησε εκεί με τον άντρα της μέχρι το 1966. Στην αρχή, η ζωή στη Νέα Υόρκη ήταν δύσκολη. Εκείνη πεισματάρα πάντα, το πάλεψε. Άρχισε συνεργασία και με το περιοδικό Life, φωτογράφιζε γάμους και γιορτινές ελληνικές στιγμές γιατί συνδέθηκε και με την ελληνική κοινότητα. Χάρη στην παιδεία της, τις ξένες γλώσσες, το υψηλό πνευματικό και μορφωτικό της επίπεδο, έγινε αποδεκτή στους κοσμοπολίτες και στην ανώτερη τάξη της πόλης.

Η Κατερίνα Κοσκινά, γράφει για την Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη: «Η πόλη της Νέας Υόρκης έδωσε στη Nelly και τη δυνατότητα να καταγράψει σημαντικές στιγμές από την οικοδόμησή της και να αποτυπώσει στιγμιότυπα από την κίνηση των δρόμων και των πλατειών της. Έτσι, με δύο σημαντικότατες φωτογραφικές σειρές, το "Easter Parade" και τους "Δρόμους", κατέπληξε το νέο δάσκαλό της και απέδειξε ότι εκτός από το να εκτελεί παραγγελίες είναι σε θέση να δώσει μια νέα δυνατότητα ανάγνωσης της αρχιτεκτονικής».

Η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη, θα μείνει πάντα, καδραρισμένη στη μνήμη των Ελλήνων, σαν ένα υπέροχο πορτραίτο μίας φωτογράφου που ζωγράφισε την Ελλάδα με το φακό της.

Άλλο αν η Ελλάδα δεν είναι πλέον, η φωτογραφημένη Ελλάδα της “Nelly’s”.

Ήταν και τυχερή… Η κυρία Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη. Κατάφερε να κάνει το κέφι της, επάγγελμα και να ζήσει από αυτό. Καθαρά, με zoom και χωρίς θολούρες. Και με τη μόνιμη υπογραφή της, “Nelly’s”.

#HerStory