Η καθηγήτρια της Σχολής Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης, Έλια Ψυλλάκη, κατατάχθηκε στους 100 κορυφαίους επιστήμονες Αναλυτικής Χημείας παγκοσμίως, μία σπουδαία διάκριση από το περιοδικό «The Analytical Scientist». Μια νέα γυναίκα βρίσκεται ήδη διεθνώς στην κορυφή του χώρου της. Με σοβαρότητα και τόλμη.
 

Aπό τη Μία Κόλλια
#science #chemistry #research

Μεταξύ των δεκάδων επιστημονικών της ασχολιών, η Έλια Ψυλλάκη είναι και επικεφαλής σε μια ομάδα εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χημικών που κατάφερε πολύ γρήγορα να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο με 700 μέλη από 53 χώρες του πλανήτη. Είναι παντού και καταφέρνει τα ακατόρθωτα με επιμονή και σθένος. Μετά το εξωτερικό, και καθώς η Ελλάδα δεν προσφερόταν ακόμη για όσα η ίδια ήθελε να μελετήσει, βρήκε έναν καινούργιο ερευνητικό τομέα σύμφωνα με τις υποδομές στις οποίες είχε πρόσβαση στην Κρήτη, που ήταν κοντά σε όσα είχε ήδη κάνει προκειμένου να εκμεταλλευτεί την εμπειρία και τη γνώση που είχε αποκτήσει. 

«Το δύσκολο κομμάτι ήταν ότι ήμουν άγνωστη. Δεν είχα δουλέψει με γνωστούς καθηγητές του τομέα άρα κανείς δε με ήξερε. Το Πολυτεχνείο Κρήτης ήταν επίσης ένα νέο Ίδρυμα χωρίς παράδοση σε αυτό που ήθελα να κάνω. Πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι κάτω από αυτές τις συνθήκες, για να ξεχωρίσω γρήγορα και να διακριθώ, έπρεπε να πάρω ένα μεγάλο ρίσκο και να κάνω αυτό που λέμε ανατρεπτική έρευνα (disruptive research). Και πέτυχε. 

Άρχισα να ορίζω νέες περιοχές έρευνας έναντι τού να προχωράω απλά την υπάρχουσα γνώση, άρχισα να μιλάω για πράγματα που οι άλλοι στην αρχή δεν καταλάβαιναν, συνδέοντας την Αναλυτική Χημεία με την επιστήμη του Μηχανικού αλλά και άλλες επιστήμες. Με το χρόνο, η δουλειά μου απέκτησε μια ξεχωριστή προσωπικότητα και κατάφερε να εξερευνήσει αλλά και να ορίσει νέες περιοχές. Για πολλά χρόνια, έκανα συνεργασίες σχεδόν αποκλειστικά με ομάδες από το εξωτερικό για να χτίσω το δίκτυό μου».

- Πόσο ρόλο έπαιξε το περιβάλλον όπου μεγαλώσατε σε αυτό που κάνετε; Υπήρξε κάποιο ερέθισμα οικογενειακό ή απλώς είχατε αγάπη από μικρή στη χημεία; Πώς θυμάστε να εξελίσσεται και να δυναμώνει η αγάπη στο αντικείμενό σας; 

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ήθελα να γίνω χημικός. Μου το είχε αναφέρει αρχικά ο πατέρας μου, όπως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις. Είχε βιομηχανία πλαστικών σωλήνων και μια τέτοια ειδικότητα εμπλεκόταν πολύ. Η Χημεία αφορά έναν φανταστικό μικρόκοσμο και η διδακτική της είναι ιδιόμορφη. Πρέπει να βρεθεί κάποιος με μεγάλη αγάπη για το αντικείμενο για  να σε βοηθήσει από νωρίς να σχηματίσεις το μικρόκοσμο αυτόν στο μυαλό σου. 

Εγώ είχα την μεγάλη τύχη να έχω στο Λύκειο ένα μεγάλο Δάσκαλο Χημείας, τον κ. Θόδωρα Ξενάκη ο οποίος όχι μόνο με βοήθησε να συναρμολογήσω τον κόσμο αυτόν στο μυαλό μου, αλλά μου έδωσε και να καταλάβω τους νόμους που τον διέπουν. Προχωρώντας, και όσο ο κόσμος της Χημείας ξεδιπλωνόταν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια μπροστά μου, συνειδητοποίησα ότι δεν υπάρχουν πάντα διακριτές γραμμές ανάμεσα στις επιστήμες. H Χημεία, η Φυσική αλλά και οι επιστήμες Μηχανικών είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και τα Μαθηματικά είναι η βάση τους. Αυτό μου έδωσε μεγάλη ελευθερία στη σκέψη και ένα αναρίθμητο αριθμό εργαλείων για να εξερευνήσω νέες περιοχές. 

- Πόση αφοσίωση και προσπάθεια χρειάζεται για την περαιτέρω εξέλιξη;

Εξαρτάται πόσο μεγάλη είναι η εξέλιξη που επιδιώκουμε και πόσο γρήγορα τη θέλουμε. Για μεγάλα και γρήγορα βήματα η αφοσίωση πρέπει να είναι ισχυρή. Πρέπει να είσαι συνέχεια προσηλωμένος στους στόχους σου, να αγνοείς τα εμπόδια, να δέχεσαι τα «σκαμπανεβάσματα» της διαδρομής και να μην επαναπαύεσαι από τις μικρές ενδιάμεσες νίκες. Με λίγα λόγια, ανεξάρτητα από ό,τι συμβαίνει γύρω σου πρέπει πάντα να κοιτάς το δάσος και όχι το δέντρο. 

- Τι χρειάζεται για να κάνει κάποιος τα όνειρα πραγματικότητα; Ποια είναι τώρα τα όνειρά σας;

Ήξερα κάθε φορά ότι χρειάζεται πολύ και σκληρή δουλειά, πειθαρχία, επιμονή, υπομονή, ευελιξία και πάνω από όλα συγκέντρωση στο στόχο σου. Στην έρευνα, η ευφυΐα και το ταλέντο δεν είναι μοναδικές προϋποθέσεις για να πραγματοποιήσεις τα όνειρά σου. Η ερευνητική κοινότητα αποτελείται από ευφυή άτομα, αλλά αυτοί που ξεχωρίζουν και διακρίνονται σίγουρα συνδυάζουν πολλά παραπάνω χαρακτηριστικά. Οι τωρινοί μου στόχοι παραμένουν πολλοί και «μικροί» και ελπίζω να με βοηθήσουν σιγά-σιγά να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου που είναι οι δραστηριότητες μου, ερευνητικές και μη, να βοηθήσουν τις επόμενες γενιές και να παραμείνουν επίκαιρες για πολλά χρόνια.

- Πώς διαχειριστήκατε την αναγνώριση, τη φήμη και την αποδοχή; Για πόσα ακόμα πράγματα αισθάνεστε υπερήφανη;  

Σε προσωπικό επίπεδο τα διαχειρίζομαι με μεγάλη προσοχή και δεν επαναπαύομαι ποτέ. Στο άκουσμα μιας διάκρισης σίγουρα χαίρομαι αλλά αυτόματα προσπαθώ να οργανώσω τα επόμενα βήματά μου. Όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις τόσο πιο μεγάλες είναι οι ευθύνες σου προς την κοινότητα σου. Όσο προχωράς ο ανταγωνισμός είναι επίσης πιο σκληρός και οι μάχες είναι πιο μεγάλες. Πρέπει να είσαι πάντα έτοιμος. Εκμεταλλεύομαι όμως όσο πιο πολύ μπορώ τη φήμη μου για να δημιουργώ ευκαιρίες για τα νεότερα μέλη της κοινότητάς μας από όλο τον κόσμο. Μέσα από συνεργασίες τους δίνω το προβάδισμα και τους θέτω επικεφαλής σε ομάδες για να τους βοηθήσω να κατακτήσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται την αναγνώριση που τους αξίζει. 

Όπως όλοι οι συνάδελφοι έτσι και εγώ, είμαι πολύ περήφανη για κάποιες ερευνητικές μου δημοσιεύσεις μου που έχουν καταφέρει να δώσουν νέες κατευθύνσεις στην περιοχή. Δε θα κρύψω όμως ότι αισθάνομαι επίσης πολύ περήφανη που είμαι η εικόνα της Ελλάδας στις διεθνείς ομάδες που εμπλέκομαι. Θα τολμήσω να παραδεχτώ ότι αισθάνομαι πολύ περήφανη που το όνομά μου έχει συνδεθεί με την πόλη μου τα Χανιά. 

- Πώς διαχειρίζεστε τις ενδεχόμενες αποτυχίες;

Οι αποτυχίες σε κάθε πορεία δεν είναι ενδεχόμενες αλλά δεδομένες. Και για να διακριθείς πρέπει να ξεπεράσεις το φόβο της αποτυχίας. Εγώ είχα μια σειρά από μικρές και μεγάλες αποτυχίες στις οποίες αναφέρομαι πολύ συχνά μιας και σχεδόν πάντα έβρισκα τον τρόπο να τις μετατρέπω σε επιτυχίες. Χρειάζεται σίγουρα υπομονή και είναι μια μεγάλη πρόκληση αλλά αυτές οι εμπειρίες είναι που με εξέλιξαν και εξελίσσουν σαν επιστήμονα και άνθρωπο. 

- Ποιά είναι τα μυστικά διαχείρισης συνόλων και ανθρώπων;

Η κοινότητα που ανήκω διαθέτει αστάθεια και περίπλοκες εργασιακές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων. Από την πορεία μου έχω μάθει δύο πράγματα. Το πρώτο είναι ότι δεν πρέπει να παίρνω προσωπικά τις πράξεις των άλλων εναντίον μου. Κάποιοι άνθρωποι ανεξαρτήτου εθνικότητας λειτουργούν έτσι, απλά και μόνο επειδή αυτός είναι ο τρόπος τους για να επιβιώνουν. Δεν υπάρχει κάτι προσωπικό. Το δεύτερο που έμαθα είναι να έχω υπομονή. Όταν λειτουργείς με αρχές και ήθος, οποιαδήποτε επίθεση και να δεχθείς, οποιαδήποτε αδικία και να αισθανθείς, αργά ή γρήγορα θα δικαιωθείς. Απλά πρέπει να περιμένεις.

 - Υπάρχουν άνθρωποι-φάροι στη ζωή σας ή ομάδες, τόποι, συνθήκες;

Οι συνθήκες και οι τόποι δεν λειτουργούν περιοριστικά ή βοηθητικά σε εμένα. Ήμουν πάντα πολύ ευέλικτη και ευπροσάρμοστη ως προς αυτά. Υπάρχουν όμως πολλοί άνθρωποι-φάροι στη ζωή μου, ίσως γιατί έχω κάνει αρκετούς σταθμούς και σε πολλές χώρες στην πορεία μου ή γιατί πολύ απλά αναζητούσα πάντα τη μεταφορά γνώσης και εμπειρίας. Η αλληλεπίδραση με χαρισματικούς ανθρώπους σου προσφέρει έναν ανεκτίμητο πνευματικό και συναισθηματικό πλούτο και σου δίνει τη δύναμη να συνεχίσεις. Από την άλλη, υπάρχουν άνθρωποι που μέσα από τα εμπόδια που δημιουργούνται γίνονται φάροι στη ζωή σου γιατί σηματοδοτούν τις ίδιες σου τις αλλαγές. 

Στην Ελλάδα ξεχωρίζω τη φιλία μου με τον Κώστα Συνολάκη που με βοήθησε να καταλάβω την υπόσταση της ακαδημαϊκότητας. Ο Κώστας Συνολάκης πίστευε πάντα στις δυνατότητές μου και ήταν πάντα κοντά μου στις εύκολες αλλά και δύσκολες στιγμές της πορείας μου. Ο Διονύσης Τσιχριτζής μου δίδαξε απλόχερα τα μυστικά της διοίκησης υψηλού επιπέδου αλλά και τη στρατηγική μιας πορείας και ο Βασίλης Διγαλάκης μού δημιούργησε τις προϋποθέσεις να γίνω η πρώτη γυναίκα Αναπληρώτρια Πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης σε σχετικά μικρή ηλικία. 

#HerStory