Ο αδιανόητος αυτός επιστήμων, σε συγκινεί βαθιά. Ο τρόπος που αντιμετωπίζει τη ζωή και την ιατρική είναι σχεδόν… «θεϊκός». Η απόλυτη αφοσίωσή του αφοπλιστική, ενώ τα επιτεύγματά του, πιστεύω, πως θα αποτελούν σημεία αναφοράς για πολλούς και πολλά χρόνια.

Από τη Μία Κόλλια

Ο Γεώργιος Βρακάς είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής και Διευθυντής του Τμήματος Μεταμοσχεύσεων Νεφρού και Παγκρέατος στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στο Γκέινσβιλ των ΗΠΑ, έχοντας προηγουμένως υπηρετήσει στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, Βαλτιμόρη, ΗΠΑ (2019-2021) και στο κέντρο μεταμοσχεύσεων της Οξφόρδης, Ηνωμένο Βασίλειο (2013-2019). Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που συναντήσατε πηγαίνοντας στην Αμερική για να κάνετε το όνειρό σας, πραγματικότητα;

Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες δυσκολίες που συναντήσατε πηγαίνοντας στην Αμερική για να κάνετε το όνειρό σας, πραγματικότητα;

Έλαβα την ειδικότητα του γενικού χειρουργού το 2011, οπότε και έφυγα για Λονδίνο για να εξειδικευθώ στις μεταμοσχεύσεις οργάνων. Αρχικά εργάσθηκα στην ομάδα μεταμοσχεύσεων του Guy’s Hospital και το 2012 μετακινήθηκα στο King’s College Hospital. Το 2013 συνέχισα στο  Κέντρο Μεταμοσχεύσεων της Οξφόρδης, όπου άρχισα να εξειδικεύομαι περαιτέρω σε μεταμοσχεύσεις νεφρών, παγκρέατος, λεπτού εντέρου, πολλαπλών οργάνων και κοιλιακού τοιχώματος και όπου ανέλαβα ερευνητικά προγράμματα πρωτοπόρα στον τομέα μου με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα. Στην Οξφόρδη παρέμεινα μέχρι το τέλος του 2019.

Γενικά η παραμονή και εργασία στην Αγγλία ήταν μια ενδιαφέρουσα αλλά και απαιτητική εμπειρία. Στην αρχή συνειδητοποιεί κανείς ότι η γλώσσα είναι διαφορετική από αυτή που μαθαίνουμε στα φροντιστήρια και οι διαφορές είναι μεγαλύτερες από τις αναμενόμενες. Για παράδειγμα, τον πρώτο καιρό, η συνεννόηση μέσω τηλεφώνου δεν είναι ό,τι πιο εύκολο. Πέρα από τη γλώσσα ωστόσο οι διαφορές μας σαν λαός από του Άγγλους είναι αρκετά μεγάλες. Διαφορετικά ήθη και έθιμα, αλλά και διαφορετική νοοτροπία σε πολλά επίπεδα, τόσο στην εργασία, όσο και στις προσωπικές σχέσεις. Είναι εξαιρετικά σπάνιο να σε προσκαλέσουν συνάδελφοι στο σπίτι τους. Όπως επίσης οι συμπεριφορές αλλάζουν άρδην αναλόγως με την περίσταση: αλλιώς συμπεριφέρεται κάποιος στη δουλειά και αλλιώς εκτός.

Είναι γεγονός ότι μακριά από την πατρίδα, πάντα αισθάνεσαι ξένος και στις περισσότερες περιπτώσεις σε αντιμετωπίζουν ως ξένο, παρά τα πολλά χρόνια παραμονής. Γι’ αυτό και υπάρχουν πάντα όρια στην επαγγελματική ανέλιξη. Αυτός είναι και ένας βασικός λόγος που αποφάσισα να μεταναστεύσω ακόμα πιο μακριά: στις ΗΠΑ.

Στις ΗΠΑ, ωστόσο, οι δυσκολίες ήταν τελείως διαφορετικές σε σχέση με Αγγλία. Γνωστή και ως χώρα των ευκαιριών, οι ΗΠΑ προσφέρονται για πολύ μεγαλύτερη ανέλιξη, αλλά η αρχή πάντα φαντάζει βουνό. Όλα ξεκινούν πάλι από το μηδέν και τίποτα δεν είναι πλέον δεδομένο. Απαιτείται βίζα εργασίας, αμερικάνικο ΑΜΚΑ, αναγνώριση πτυχίων και επαγγελματικής άδειας, ακόμα και εξετάσεις οδήγησης, αφού τίποτα ευρωπαϊκό δεν αναγνωρίζεται. Η αμερικανική γραφειοκρατία είναι δαιδαλώδης και τα πάντα απαιτούν χρόνο, αλλά και χρήμα. Πάντα προσφέρεται επίσπευση διαδικασιών με το ανάλογο αντίτιμο.

Ποια είναι τα στοιχεία ενός τόσο επιτυχημένου γιατρού; Υπομονή και αφοσίωση, μελέτη και έρευνα ασφαλώς αλλά πείτε μας εάν παίζει ρόλο και κάποια ευχέρεια ίσως ή ειδική αντίληψη;

Οι θυσίες για την Ιατρική είναι πάρα πολλές, για τη Χειρουργική ακόμη περισσότερες και για τις Μεταμοσχεύσεις τα πράγματα ξεφεύγουν κατά πολύ. Δεν υπάρχει ελεύθερος χρόνος, ποτέ. Δεν υπάρχουν Σαββατοκύριακα, δεν υπάρχουν ήρεμα βράδια ξεκούρασης στο σπίτι. Μπορεί να μου τηλεφωνήσουν οποιαδήποτε στιγμή, μέρα ή νύχτα, είτε εφημερεύω είτε όχι, λόγω του συγκεκριμένου είδους χειρουργικών επεμβάσεων που ειδικεύομαι καθώς οι μεταμοσχεύσεις του λεπτού εντέρου είναι κάτι σπάνιο και δεν ασχολούνται πολλοί συνάδελφοι.
Η μελέτη δεν σταματά ποτέ και χρειάζεται επιμονή και αφοσίωση στο αντικείμενο μας. Οι εξελίξεις τρέχουν και πρέπει να προσπαθούμε να παρέχουμε πάντα την καλύτερη δυνατή θεραπεία στους ασθενείς μας. Είναι ένα επάγγελμα που πρέπει να το αγαπάς πολύ και να έχεις αποφασίσει ότι θα παίζει τον καθοριστικό ρόλο σε όλη σου τη ζωή. Προφανώς η προσωπική ζωή τις πιο πολλές φορές μπαίνει σε δεύτερη μοίρα διότι ο χρόνος εξαρτάται πάντοτε από τα δεδομένα στην εργασία, όπου μπορεί να σε χρειαστούν ανά πάσα στιγμή.

Η προσωπική ζωή, λοιπόν, είναι σχεδόν ανύπαρκτη σε έναν άνθρωπο που είναι alert 24 ώρες το 24ωρο κυριολεκτικά. Αντέχετε μία τέτοια ζωή; Είναι τόσο μεγάλη τελικά η ικανοποίηση ώστε να σβήνει τις άλλες ελλείψεις;

Δυστυχώς έχω ήδη θυσιάσει μεγάλο μέρος της προσωπικής μου ζωής για την καριέρα μου. Η δουλειά μου μονοπωλεί τις περισσότερες ώρες της μέρας μου, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην περνώ το χρόνο που θα ήθελα με τα αγαπημένα μου πρόσωπα. Ωστόσο είμαι πολύ τυχερός που δείχνουν τη δέουσα κατανόηση, αφού γνωρίζουν το πόσο σημαντική είναι η δουλειά μου για εμένα.

Κατά τη διάρκεια μιας μεταμόσχευσης είμαι πλήρως αφοσιωμένος στο έργο μου με αποτέλεσμα να μην καταλαβαίνω τις ώρες που περνάνε. Μετά από ένα πολύωρο χειρουργείο (ακόμα και 24ωρης διάρκειας), όπως είναι αναμενόμενο η σωματική κούραση γίνεται αντιληπτή αλλά το μυαλό είναι ακόμα στον ασθενή, στην μετεγχειρητική φροντίδα που θα λάβει, στους συγγενείς που πρέπει να ενημερωθούν. Ένα πετυχημένο χειρουργείο όσο κουραστικό και αν είναι, αποτελεί κίνητρο να συνεχίσω στο επόμενο με την ίδια ενέργεια και συγκέντρωση ξεχνώντας την κούραση.

Ποια είναι τα πιο κρίσιμα σημεία μιας μεταμόσχευσης;

Είναι πολλά και διαφορετικά τα σημεία όπου κρίνεται η επιτυχία μιας μεταμόσχευσης. Ξεκινάει από την επιλογή κατάλληλου ασθενούς αλλά και κατάλληλου δότη. Δεν είναι όλοι οι δότες κατάλληλοι για όλους τους δέκτες, οπότε η επιλογή χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Μετά από αυτό το πρώτο βήμα, περνάμε σε αρκετές τεχνικές λεπτομέρειες οι οποίες όμως μπορεί να παίξουν και καθοριστικό ρόλο στην έκβαση της μεταμόσχευσης. Και στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ο διττός ρόλος της ειδικότητας των μεταμοσχεύσεων, η οποία συνδυάζει στοιχεία τόσο ανοσολογίας όσο και χειρουργικής. Πρέπει τα όργανα να είναι συμβατά με τον δέκτη και αυτό το πιστοποιούμε με τεστ ιστοσυμβατότητας, πριν ξεκινήσουμε το χειρουργείο. Διαφορετικά υπάρχει μεγάλος κίνδυνος υπεροξείας απόρριψης. Στη συνέχεια το χειρουργείο αποτελεί φυσικά κρίσιμο και αποφασιστικό σημείο της μεταμόσχευσης, οπότε και προετοιμάζουμε τα αγγεία του δέκτη για να τα συνδέσουμε με τα αγγεία του μοσχεύματος. Με τον τρόπο αυτό παρέχουμε αιμάτωση στο μόσχευμα, στο νέο πλέον περιβάλλον του, και είναι αυτή ακριβώς η διαδικασία επαν-αιμάτωσης που μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να δημιουργήσει σημαντική αιμοδυναμική αστάθεια στον ασθενή.

Φυσικά, τα κρίσιμα σημεία δεν σταματούν με το χειρουργείο, αυτό αποτελεί μόνο την αρχή. Στη συνέχεια ακολουθούν πολλαπλές εξετάσεις για να διαπιστωθεί η ομαλή λειτουργία του μοσχεύματος και τα στοχευμένα επίπεδα ανοσοκαταστολής. Πρόκειται για μια διαδικασία που συνεχίζεται εφ’ όρου ζωής και πάντα απαιτείται στενή παρακολούθηση για την αποφυγή νέων περιπετειών υγείας.
 
Ποιες φορές έχετε λυγίσει και πώς ξεπερνάτε μια ενδεχόμενη δυσμενή κατάληξη; Θέλω να πω, η αποστασιοποίηση και τα όρια με τους ασθενείς και τους συγγενείς είναι προϋπόθεση της δουλειάς σας ή εσείς το αντιμετωπίζετε αλλιώς;

Δεν έχω λυγίσει ποτέ όταν χειρουργώ, διατηρώ πάντοτε την ψυχραιμία μου, ώστε να έχω καθαρό μυαλό μέχρι το πέρας της μεταμόσχευσης. Κάποια περιστατικά είναι εξ αρχής υψηλού κινδύνου και μεγάλου ρίσκου και το γνωρίζω εκ των προτέρων, γι’ αυτό προσπαθώ για το καλύτερο. Είμαι φιλικός με τους ασθενείς μου και τους συγγενείς τους, τους οποίους φροντίζω να ενημερώνω με ειλικρίνεια για τις τυχόν επιπλοκές που θα συναντήσουμε και τον τρόπο αντιμετώπισής τους. Με ορισμένους ασθενείς δένομαι, ίσως περισσότερο συναισθηματικά και αυτό οφείλεται στον καλό τους χαρακτήρα και στο ήθος τους, ενώ υπάρχουν και ασθενείς δύστροποι, μη συνεργάσιμοι που κάνουν δύσκολη τη μετεγχειρητική νοσηλεία τους. Σίγουρα η μακρά νοσηλεία ορισμένων ασθενών, φέρνει πιο κοντά γιατρό με ασθενή και αναπτύσσονται φιλικές σχέσεις.  

Γιατί διαπρέπουν τόσο οι Έλληνες στην ιατρική στο εξωτερικό; Έχουμε κάτι ιδιαίτερο;

Μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα. Σαν λαός είμαστε ξεχωριστός και σκληρά εργαζόμενος. Μάλιστα όσοι βρισκόμαστε στο εξωτερικό αποδεικνύεται ότι εργαζόμαστε ακόμη σκληρότερα, γιατί θέλουμε να επιβεβαιωθούμε. Από νωρίς στη καριέρα μου είχα βάλει στόχο να μετεκπαιδευτώ στο εξωτερικό, όπως και έκανα τελευταία φορά το 2011 για να αποκτήσω εμπειρία στις μεταμοσχεύσεις. Ωστόσο, ενώ αρχικά σκόπευα να μείνω μόνο για ένα χρόνο, έχει περάσει ήδη μια δεκαετία και δεν προβλέπω να επιστρέψω σύντομα. Οι συνθήκες αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα πιστεύω ότι απωθούν πολλούς Έλληνες που θα ήθελαν να επιστρέψουν.

Οι μεγαλύτερες σας επιτυχίες.

Tο βραβείο που έχω πάρει (The Transplantation Society Young Investigator Award), υπήρξε μια σημαντική διάκριση για έμενα και αποτελεί μια επιβράβευση για την ενασχόληση μου με τις μεταμοσχεύσεις λεπτού εντέρου. Πρόκειται κατά βάση για μια μελέτη πάνω στις σύγχρονες μεταμοσχεύσεις πολλαπλών οργάνων, συμπεριλαμβανομένης και της μεταμόσχευσης δέρματος, επέμβαση που θεωρείται δύσκολη περίπτωση μεταμόσχευσης εξαιτίας του αυξημένου κινδύνου απόρριψης. Στόχος της μελέτης μας είναι να εξετάσουμε κατά πόσο η μεταμόσχευση του δέρματος από κοινού με άλλα όργανα, δημιουργεί προβλήματα μακροχρόνια, όπως απόρριψη ή δυσλειτουργία των ζωτικών οργάνων.
Πέρα όμως από ένα βραβείο, αυτό που  θεωρώ πολύ πιο σημαντικό είναι η επιτυχής μεταμόσχευση οργάνων. Κάθε μεταμόσχευση είναι ένα δώρο ζωής, μια νέα ευκαιρία στη ζωή, τόσο από άποψη μακροζωίας, αλλά και ποιότητας ζωής. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι διαφέρουν οι μεταμοσχεύσεις σε βαθμό δυσκολίας και δεν είναι σπάνιο φαινομενικά απλά περιστατικά, να σε κάνουν να αμφισβητήσεις πολύχρονη συσσωρευμένη εμπειρία. Απαιτείται πάντα ταπεινότητα και προσοχή στην λεπτομέρεια.

Οι φοιτητές σας αγαπούν πολύ. Είναι η μεταδοτικότητα ταλέντο ή θέληση;

Έχω τους φοιτητές που έρχονται στους θαλάμους, όπου αναρρώνουν οι ασθενείς μου μετά τα χειρουργεία και έτσι έχω την ευκαιρία να τους δείξω από κοντά ασθενείς και να τους εξηγήσω τις ενέργειες που εκτελέσαμε κατά τις χειρουργικές επεμβάσεις. Πρόκειται για στοχευμένες παρουσιάσεις  (tutorials) που γίνονται σε μικρές ομάδες φοιτητών (4-5 φοιτητές), όποτε η συνεργασία είναι στενή, μπορούν να ρωτήσουν ό,τι θέλουν και είναι κάτι που επιδιώκουν.
Σίγουρα είναι πολύ σημαντική η δυνατότητα του εκπαιδευτή να έχει μεταδοτικότητα. Προφανώς δεν είναι εποικοδομητικό να με ακούν να μιλάω διαρκώς, χωρίς να καταλαβαίνουν αυτά που τους αναφέρω. Για εμένα είναι πολύ σημαντικό να απλοποιώ τα πράγματα, ώστε να γίνονται κατανοητά στους φοιτητές. Η ανακήρυξη μου ως καλύτερου εκπαιδευτή από τους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής στην Οξφόρδη, είναι βέβαιο ότι μου έδωσε ηθική ικανοποίηση, γιατί επιβραβεύθηκαν οι προσπάθειές μου να τους εκπαιδεύω κατά τον καλύτερο τρόπο.

Τι σας λείπει από την Ελλάδα;

Η οικογένειά μου, οι φίλοι μου, η ξενοιασιά που έχω όταν έρχομαι, η θάλασσά μας, τα όμορφα ελληνικά χωριά και η καλή μεσογειακή κουζίνα.

Ποιος είναι ο Γεώργιος Βρακάς

Ο Γεώργιος Βρακάς είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής και Διευθυντής του Τμήματος Μεταμοσχεύσεων Νεφρού και Παγκρέατος στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στο Γκέινσβιλ των ΗΠΑ, έχοντας προηγουμένως υπηρετήσει στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, Βαλτιμόρη, ΗΠΑ (2019-2021) και στο κέντρο μεταμοσχεύσεων της Οξφόρδης, Ηνωμένο Βασίλειο (2013-2019).

Πραγματοποιεί μεταμοσχεύσεις νεφρού (από ζώντες δότες και μη), παγκρέατος και εντέρου (πολυοργανικές). Είναι μέλος της ομάδας λήψης οργάνων και εκτελεί λήψεις πολλαπλών οργάνων. Ασχολείται επίσης με νεφρικά αυτο-μεταμοσχεύματα μετά από εξωσωματική εκτομή σύνθετων νεφρικών όγκων και ανακατασκευή του υπολειπόμενου νεφρού.

Πήρε τη διδακτορική του διατριβή πάνω στην ισχαιμική προετοιμασία του εντέρου το 2014 στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και, αυτή τη στιγμή, το ερευνητικό του ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στις μεταμοσχεύσεις νεφρού, παγκρέατος, εντέρου, αλλά και αγγειουμένων δερματικών αλλομοσχευμάτων (VCA). Οι μελέτες του εξετάζουν το ρόλο του VCA ως συμπληρωματικού δείκτη για την ανίχνευση απόρριψης των σπλαχνικών αλλομοσχευμάτων. Προτάθηκε τον Φεβρουάριο του 2014 για το Medawar Medal από την British Transplantation Society  για την ενασχόληση του με τις μεταμοσχεύσεις κοιλιακού τοιχώματος και το 2015 τιμήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (Nuffield Department of Surgery) ως ο καλύτερος εκπαιδευτής στο μάθημα της Χειρουργικής. Τον Αύγουστο του 2016, του απονεμήθηκε το βραβείο "Young Investigator Award" στο Χονγκ Κονγκ από την The Transplantation Society για την έρευνά του σχετικά με την ανάπτυξη ειδικών αντισωμάτων δότη (DSA) μετά από συνδυασμένη μεταμόσχευση αλλομοσχευμάτων εντέρου και VCA. Το Σεπτέμβριο του 2016 έλαβε τον τιμητικό τίτλο του Fellow του Βασιλικού Κολλεγίου των Χειρουργών της Αγγλίας. Για την προσφορά του αυτή, τιμήθηκε με το «Μακεδονικό Βραβείο» σε τελετή που διοργανώθηκε στον Δήμο Δράμας.

Ενδιαφέρεται για τη συγκέντρωση κεφαλαίων για φιλανθρωπικές οργανώσεις μεταμόσχευσης και το 2017 αναρριχήθηκε στο Κιλιμάντζαρο και έκανε με διπλό ποδήλατο (tandem) την απόσταση Παρίσι - Λονδίνο.