Η Ελένη Ανδρεάδη έχει ακαταμάχητο πάθος, οργανωμένη σκέψη, ασταμάτητη ενέργεια και πολλά ταλέντα. Όλα τούτα συνδράμουν τα μέγιστα στο έργο που έχει αφοσιωθεί και αφορά τη βιωσιμότητα του περιβάλλοντος μήπως και καταφέρουν τα παιδιά μας να ζήσουν σε έναν καλύτερο κόσμο. Και γνωρίζοντας καλά πως εκείνα πρέπει να έχουν αυτή τη συνείδηση πρώτα από όλα, γράφει βιβλία για να τα ευαισθητοποιήσει με τρυφερό και έξυπνο τρόπο.

Από τη Μία Κόλλια

H αντίληψή μου για την αειφορία άλλαξε με ένα βιβλίο.

Το πρώτο μου πτυχίο, πριν 20 χρόνια, ήταν στην Αγγλία, όπου σπούδασα Διοίκηση Επιχειρήσεων. Πήρα ένα μάθημα για τη βιωσιμότητα και ως μέρος αυτού του μαθήματος διάβασα πολλά βιβλία, και το σχετικό του Al Gore για την αειφορία και έτσι άλλαξαν όλα.  άλλαξε η αντίληψή μου. Στη συνέχεια εργάστηκα στον τομέα της Συμβουλευτικής για Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες και ως εθελόντρια σε περιβαλλοντολογικές οργανώσεις. Αργότερα, έκανα το μεταπτυχιακό μου στην Αμερική και ειδικεύτηκα στο κομμάτι της Περιβαλλοντολογικής Πολιτικής. Αφού έζησα 12 χρόνια στο εξωτερικό, επέστρεψα στην Ελλάδα και ίδρυσα τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση «Πράκτορες του Πλανήτη», που υλοποιεί βιωματικά περιβαλλοντολογικά προγράμματα για παιδιά. Ταυτόχρονα εργάζομαι στο κομμάτι της αειφορίας και της βιωσιμότητας ως σύμβουλος επιχειρήσεων. Θυμάμαι, στο σχολείο ακόμα, να συμμετέχω σε καμπάνιες, όπως αυτή για τις φώκιες στην Αρκτική, που τις σκότωναν για το τρίχωμά τους ή μια καμπάνια στην οποία είχα συμμετάσχει για τη διάσωση των τροπικών δασών ενώ ήμουν και εθελόντρια στη WWF.

Η επαφή με τη φύση ήταν κάτι που με συγκινούσε από μικρή. Η διαφορά όμως συντελέστηκε στο πανεπιστήμιο όταν συνειδητοποίησα πως όλο αυτό έχει να κάνει με τον άνθρωπο.

Ένα σφάλμα των περιβαλλοντολογικών οργανώσεων για πολύ καιρό ήταν ότι για σύμβολο της κλιματικής αλλαγής χρησιμοποιήθηκε η πολική αρκούδα, λόγω του ότι χάνεται ο πάγος, ενώ θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί ο άνθρωπος. Πλέον, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η αρμονία με τη φύση χρειάζεται για να ζούμε εμείς ως είδος καλά. Φυσικά υπάρχει και η ηθική που αφορά τα άλλα είδη με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη, απλώς αν θέλεις να το δεις ωφελιμιστικά και μόνο είναι ξεκάθαρο πως κινδυνεύουμε πάρα πολύ από την κλιματική κρίση. Eίναι η ρύπανση του πλαστικού, η ραγδαία εξαφάνιση της βιοποικιλότητας – δες το θέμα με τις μέλισσες, και τι σημαίνει για εμάς και τις καλλιέργειές η εξαφάνισή τους – και τόσα πολλά άλλα. Επίσης, με άλλαξε η εμπειρία μου στο εξωτερικό - μέχρι τότε, θεωρούσα πως η ενασχόληση με το περιβάλλον, ήταν ένα χόμπι. Εκεί κατάλαβα πως μπορούσε να γίνει επάγγελμα.

Αν βρεις τρόπο να κάνεις κάτι που αγαπάς, δεν θα δουλέψεις ούτε μια μέρα στη ζωή σου.

Αποφάσισα να βρω τον τρόπο να κάνω το πάθος μου επάγγελμα. Θα πρότεινα σε όποιον ενδιαφέρεται, να το προσπαθήσει. Αν το καταφέρεις αυτό είναι πολύ σημαντικό και μεγάλη ευλογία. Αισθάνομαι ευγνώμων που έχω καταφέρει ν’ ασχοληθώ με κάτι που αγαπάω.

Η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση είναι θέμα οικογένειας και θέμα σχολείου.

Είναι εντυπωσιακό πάντως το ότι γνωρίζω πολλά παιδιά, ειδικά μέσα από τις δράσεις που έχω κάνει σε σχολεία με τους «Πράκτορες του Πλανήτη», που είναι πολύ πιο ευαισθητοποιημένα απ’ ό,τι ήμασταν εμείς σ’ εκείνες τις ηλικίες - φαντάσου πως τα ίδια δείχνουν στους γονείς πώς να μειώνουν π.χ. τα απορρίμματα στο σπίτι. Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα μηνύματα που περνά η κοινωνία. Στην Ελλάδα υστερούμε πολύ σ’ αυτό και στην έλλειψη υποδομών. Ένα παιδί δεν παίρνει εδώ τα ερεθίσματα που θα έπρεπε γι’ αυτό το θέμα, οπότε δημιουργείται καχυποψία. Συχνά μου λένε παιδιά «γιατί ν’ ανακυκλώσουμε, αφού τελικά δεν ανακυκλώνονται τα υλικά;».

Η κύρια δράση της οργάνωσης είναι προγράμματα εκπαίδευσης σε σχολεία.

Η οργάνωσή μας χτίζει ένα πρόγραμμα και το υποβάλλει στο Υπουργείο Παιδείας. Αφότου πάρει την έγκριση και μπορεί να υλοποιηθεί, επιλέγουν τα σχολεία αν το θέλουν. Τα τελευταία δύο χρόνια, υλοποιούμε ένα πρόγραμμα συγκεκριμένα για τα πλαστικά μιας χρήσης και την πλαστική ρύπανση σε πολλά νησιά και παράκτιες περιοχές με τη συμμετοχή πάνω από 5.000 παιδιών μέσα στα συνεργαζόμενα σχολεία. Η οργάνωσή μας παραχώρησε το υλικό του προγράμματος στη νέα μονάδα του Υπουργείου, στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Έχουμε κάνει κι άλλα προγράμματα, για την ενέργεια, για το δάσος, για τη βιοποικιλότητα, για τα απορρίμματα.

Είμαι αισιόδοξη. Αν δεν ήμουν, δεν θα μπορούσα να εργαστώ στον τομέα με τον οποίο ασχολούμαι. Και όποιος νομίζει πως δεν μας αφορά κάτι επειδή θα γίνει σε 50 χρόνια, κάνει λάθος. Θέλω να πιστεύω πως η γνώση, σε συνδυασμό με την εμπειρία της πανδημίας θα αλλάξει πολύ τα πράγματα.

Κάποτε πιστεύαμε ότι ήταν μακριά η καταστροφή αλλά τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής είναι ήδη εδώ. Βλέπουμε την αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως π.χ. αυτά που είδαμε τώρα στη Γερμανία ή τις πλημμύρες στο Βέλγιο ή η σφοδρότητα αέρα που ζήσαμε στο Μάτι και στις τελευταίες πυρκαγιές ή τα φοβερά ζεστά νερά που έχουμε στην Ελλάδα και τον χειμώνα ή και τους αφρούς στις θάλασσες.

Ο πλανήτης αυτήν τη στιγμή έχει φοβερά υψηλές θερμοκρασίες, όπως αυτές στον Καναδά - θερμοκρασίες που δεν έχουν ξανακαταγραφεί.

Η πανδημία κλόνισε πεποιθήσεις

Νομίζω ότι ταρακούνησε όσους  θεωρούσαν κάποια πράγματα δεδομένα και μακριά μας. Απέδειξε ότι μας αγγίζουν όλα και βλέπουμε ότι με την κλιματική αλλαγή, θα έχουμε ολοένα και περισσότερες παλιές και νέες αρρώστιες να εξαπλώνονται στον πλανήτη. Ένα παράδειγμα είναι ο ιός Ζίκα, ο οποίος υπάρχει εδώ και δεκαετίες, αλλά βρισκόταν σε ένα πολύ περιορισμένο γεωγραφικό μήκος και πλάτος και λόγω της κλιματικής αλλαγής, εξαπλώθηκε περισσότερο. Οπότε, όσο πιέζεται η σχέση μας με τη φύση, όσο μειώνεται η άγρια φύση, αυτά θα μεταπηδούν και θα εξαπλώνονται. Δεν είμαστε όσο παντοδύναμοι πιστεύαμε πως είμαστε. Κάθε ένας από εμάς τρώει κάθε βδομάδα πλαστικό ίσο με μία πιστωτική κάρτα από το θαλασσινό αλάτι, από τα ψαρικά, ακόμη κι από το νερό που πίνει. Αυτό έχει αβέβαιες, αλλά σίγουρα όχι θετικές, επιπτώσεις στην υγεία τη δική μας και των παιδιών μας.

Έχω γράψει εφτά παιδικά μυθιστορήματα (εκδ. Μεταίχμιο) για περιβαλλοντολογικά θέματα και σε όλα εστιάζω στις λύσεις.

Πρέπει φυσικά να δώσεις πληροφορίες σχετικά με το πρόβλημα, αλλά δεν αρκεί. Προσεγγίζω  τα θέματα με πολλή αισιοδοξία, ακριβώς γιατί πιστεύω πως υπάρχουν οι λύσεις και αποτελεί μεγάλη πρόκληση να τις υλοποιήσουμε. Αυτό που χρειάζεται είναι η βούληση κι η συνεργατικότητα για να τις εφαρμόσουμε.

Ο καταναλωτισμός δεν φέρνει την ευτυχία.

Στο προσχολικό βιβλίο μου «Ένα σύννεφο για τα γενέθλιά μου» συνδέω τον καταναλωτισμό με το περιβάλλον. Θεωρώ πως αυτό είναι και το δυσκολότερο πράγμα για να μεταδώσεις στα παιδιά αυτής της ηλικίας - ότι αναζητώντας ολοένα και περισσότερα πράγματα για να είμαστε ευτυχισμένοι, δεν γινόμαστε. Το βιβλίο εστιάζει στο ότι, οι στιγμές που μοιραζόμαστε, οι εμπειρίες και η αγάπη με τους άλλους ανθρώπους είναι αυτό που τελικά μας φέρνει ευτυχία, κι όχι να έχουμε κάτι χειροπιαστό στα χέρια μας. Τα βιβλία «Πράκτορες του Πλανήτη» (πέντε στη σειρά) επίσης αναφέρονται και στη σημασία τού να καταναλώνουμε λιγότερο. Το τελευταίο μου βιβλίο «Η απαγωγή της Δ» μιλάει για το πώς η ανακύκλωση είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της διαχείρισης των απορριμμάτων αλλά δεν είναι και η λύση - πρέπει να μειώσουμε εξ αρχής τα απορρίμματά μας -μόνο το 8% των πλαστικών που έχουν ποτέ παραχθεί, έχουν ανακυκλωθεί! Η ανακύκλωση είναι δύσκολη διαδικασία αφού κάποια υλικά δεν ανακυκλώνονται, ειδικά αν αναμιχθούν διαφορετικά είδη πλαστικών ή χρώματα που δεν μπορούν να διαχωριστούν. Αυτό που τονίζω είναι η «προκύκλωση», δηλαδή πως πρέπει, πριν πάρουμε κάτι, να σκεφτούμε όλον τον κύκλο του προϊόντος: πού θα καταλήξει αυτό το πράγμα όταν εγώ έχω τελειώσει; Όλα αυτά αφορούν και το να μειώσουμε τη χρήση ενέργειας και να εστιάσουμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.  

Τα μηνύματα που περνάνε τα βιβλία αφορούν πολύ τη σημασία της συνεργατικότητας, της ανάγκης να δουλέψουμε μαζί. Δείχνουν ότι οι άνθρωποι είμαστε ένα σύνολο -η ανθρωπότητα- και πως είναι σημαντικό, για να ζούμε εμείς καλά, να δουλέψουμε μαζί για τα προβλήματα που μοιραζόμαστε.

Το βιβλίο μου «Ο Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης» είναι για πιο μεγάλα παιδιά, προεφηβικό, συζητά το πώς πρέπει να πάρουμε πρωτοβουλίες και να μην περιμένουμε δηλαδή πως κάποιος άλλος θα λύσει το πρόβλημα για εμάς. Σε αυτό το βιβλίο, που γράφτηκε πριν μάθουμε την Γκρέτα Τούνμπεργκ, μια παρέα εφήβων αποφασίζει να λύσει το θέμα της κλιματικής αλλαγής και καταλήγει να διαδηλώνει έξω από τον Λευκό Οίκο στη Σύνοδο Κορυφής των πλουσιότερων χωρών του κόσμου.

Πιστεύω πως τα παιδιά έχουν πολλή δύναμη. Πως όλοι έχουμε δύναμη αρκεί να ενεργοποιηθεί η ατομική πρωτοβουλία.

Είναι δηλαδή πολύ σημαντικό, ο κάθε ένας από εμάς, να μην αισθάνεται αδύναμος σε σχέση με όσα ζει, αλλά να προσπαθήσει να αναλάβει δράση. Και με πολλή χαρά βλέπω πολύ κόσμο να το κάνει αυτό, και στην Ελλάδα. Ειδικά το κίνημα «Save your hood» (https://saveyourhood.gr/) και άλλα, όπου παιδιά και μεγάλοι μαζεύονται για να καθαρίσουν τις γειτονιές τους από σκουπίδια είναι πολύ ελπιδοφόρο.

Το σημαντικότερο είναι να ενημερώνεσαι και να διαβάζεις συνέχεια. Φυσικά και η διαρκής ενασχόληση και εμπειρία.

Η εξειδίκευση που σου δίνουν οι σπουδές είναι απαραίτητες ως επιστημονική βάση και τεκμηρίωση. Όμως, ειδικά στον τομέα της Περιβαλλοντολογικής Πολιτικής, τα δεδομένα αλλάζουν συνέχεια - βγαίνουν διαρκώς νέες πληροφορίες. Όσα σπούδασα εγώ τόσα χρόνια πριν, έχουν αλλάξει πάρα πολύ. Η πτυχιακή μου είχε θέμα τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής και ένα μεγάλο κομμάτι της εστίαζε στις θεωρίες συνομωσίας όπως π.χ. ότι η αύξηση θερμοκρασίας συμβαίνει επειδή ο πλανήτης έρχεται πιο κοντά στον Ήλιο. Σήμερα όμως έχουν καταρριφθεί όλα τα σχετικά επιχειρήματα. Μπορεί να ανακαλώ και τα χρησιμοποιώ γνώσεις, αλλά τα πράγματα κινούνται με τέτοια ταχύτητα που η διαρκής ενημέρωση είναι το πιο σημαντικό. Όμως και η εμπειρία μετράει – δεν μπορείς να μάθεις στο πανεπιστήμιο πώς να είσαι ένας καλός Σύμβουλος Επιχειρήσεων και να διδάξεις μια εταιρεία για την αειφορία. Και αυτό είναι κάτι που αναπτύσσεται διαρκώς. Πέραν από την πίεση των καταναλωτών που είναι ολοένα και πιο ευαισθητοποιημένοι γι’ αυτά τα θέματα, υπάρχουν διάφορα όπως το Green Deal της Ευρωπαϊκής Ένωσης πχ., που δίνει πολύ ισχυρά κίνητρα -δανειοδοτήσεις και χρηματοδοτήσεις, καλύτερους όρους, μεγαλύτερη πρόσβαση σε προγράμματα. Από την εμπειρία μου στον χώρο, επιβεβαιώνω πως οι μεγάλες επιχειρήσεις κινητοποιούνται έντονα. Πρέπει όλοι να αναλάβουμε δράση: εμείς, η πολιτεία, τα παιδιά, οι εταιρείες.

Ποια είναι η Ελένη Ανδρεάδη

Η Ελένη Ανδρεάδη γεννήθηκε στο Λονδίνο. Ταξίδεψε και δούλεψε σε πολλές χώρες, όπως στην Αγγλία, τη Γερμανία και την Αμερική, όπου ειδικεύτηκε στην Περιβαλλοντική Πολιτική και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Εκεί πήρε ένα μάθημα στη δημιουργική γραφή και έγραψε ένα μυθιστόρημα, το οποίο γρήγορα έκρυψε στο συρτάρι της. Όταν γύρισε στην Ελλάδα το 2009, ίδρυσε τη Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση «Πράκτορες του Πλανήτη», η οποία προσκαλεί τα παιδιά να σώσουν τον πλανήτη μέσα από μυστικές αποστολές. Τα βιωματικά περιβαλλοντικά προγράμματα της οργάνωσης υλοποιούνται σε δημοτικά σχολεία σε ολόκληρη τη χώρα και έχουν βραβευτεί για την καινοτομία τους από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Το πρώτο βιβλίο της, «Γίνε Πράκτορας του Πλανήτη» απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου στην κατηγορία Βιβλίου Γνώσεων 2015, ενώ το δεύτερο της σειράς βρέθηκε στις βραχείες λίστες. Τα βιβλία της μεταφράζονται και κυκλοφορούν σε χώρες όπως η Αμερική, η Κίνα, η Κορέα, η Τουρκία και η Αίγυπτος. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφορούν άλλα τέσσερα βιβλία της σειράς Πράκτορες του Πλανήτη, το βιβλίο της «Ο Τζάστιν Γκρέι και οι Φύλακες της Γης» καθώς και το «Ένα σύννεφο για τα γενέθλιά μου» που απευθύνεται σε νήπια. Επισκεφτείτε την επίσημη σελίδα των Πρακτόρων του Πλανήτη και βρείτε πολλές άκρως απόρρητες αποστολές και πληροφορίες για τη δράση της εδώ: http://planetagents.org/

Για τους τίτλους των βιβλίων: https://biblionet.gr/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CF%89%CF%80%CE%BF/?personid=110348

#HerStory