Πολιτικές Συμπερίληψης, Διαφορετικότητας και Ισότητας: η Ηθική και η απόσταση των λόγων από τις πράξεις

Πολλή συζήτηση γίνεται παγκοσμίως για τις πολιτικές Διαφορετικότητας και Συμπερίληψης και, πιο πρόσφατα, έχει προστεθεί η Ισότητα και το Ανήκειν. Συνέδρια, ομιλίες και τοποθετήσεις υψηλόβαθμων στελεχών με εντυπωσιακά ένθερμους λόγους σχετικά με τα θέματα αυτά μάς κατακλύζουν τα τελευταία χρόνια σε κάθε ευκαιρία.

Από τη Μαρία Μπηκέ 

Τι συμβαίνει όμως πραγματικά στην καθημερινότητα; Γίνονται τα λόγια πράξη; Άραγε πόσο συνειδητοποιούμε τις έννοιες Διαφορετικότητα, Συμπερίληψη και Ισότητα και πως τις εφαρμόζουμε στο εταιρικό πλαίσιο;

Συχνά μιλάμε με πάθος για τις αξίες μας και μπορεί να παρασυρόμαστε σε ένα θεωρητικό πλαίσιο όπου εκ του ασφαλούς εκφράζουμε έντονες απόψεις. Όταν όμως ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα περιστατικό, τότε η συμπεριφορά μας αποκαλύπτει τις πραγματικές αξίες και πεποιθήσεις μας και αυτές συχνά είναι μακριά από τις φανταχτερές δηλώσεις μας περί αξιών. 

Αυτό γίνεται ιδιαίτερα εμφανές σε εταιρείες που βασίζουν το επικοινωνιακό τους μήνυμα στην συμπερίληψη, την ισότητα και τη διαφορετικότητα για να ακολουθούν την τάση των καιρών αλλά δεν τροποποιούν την πολιτική προσλήψεων. Αποτέλεσμα να επιλέγουν ασφαλείς λύσεις και όχι «outsiders». 

Πριν από ένα χρόνο είχα μια αντίστοιχη προσωπική και πολύ δυσάρεστη εμπειρία όταν απορρίφθηκα από μία συνεργασία λόγω «μεγάλης εμπειρίας και κυρίως λόγω ηλικίας», πράγμα που δεν δίστασαν να μου πουν ευθέως! Κατά σύμπτωση την ίδια χρονική περίοδο στέλεχος της εταιρείας παρουσίαζε με καμάρι σε κοινωνικό δίκτυο την πολιτική συμπερίληψης που εφαρμόζει. 

Τα παραδείγματα πολλά και όλα παραβλέπουν την αριστεία, την εμπειρία και τις αντικειμενικές ικανότητες εστιάζοντας στην ηλικία ή και στο φύλο γεγονός που αποδεικνύει περίτρανα ότι καμία πολιτική Συμπερίληψης, Ισότητας, Διαφορετικότητας δεν έχει αλλάξει τον τρόπο σκέψης ούτε και τις εφαρμοζόμενες πρακτικές. Οι τελικές επιλογές γίνονται με τον ίδιο παλιό και δοκιμασμένο τρόπο χωρίς κανείς να ρισκάρει τους στόχους της εταιρείας και της θέσης του. 

Δεν αποτελεί χαρακτηριστικό μόνο εταιρειών στην Ελλάδα. Παντού στον κόσμο εργαζόμενοι «τιμωρούνται» επειδή πέρασαν τα 50, επειδή ανήκουν στο «λάθος» φύλο, επειδή το σώμα τους δείχνει διαφορετικό κάτι που αυτόματα τους ταξινομεί στο «αυτοί» και όχι στο «εμείς». 

Συνειδητά ή ασυνείδητα όσοι ανήκουν στο «εμείς» μας είναι οικείοι, δεν μας απειλούν, έχουμε κοινό κώδικα επικοινωνίας μαζί τους, έχουμε τις ίδιες προσλαμβάνουσες, τις ίδιες προσδοκίες και αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο. Έχουμε πάει στο ίδιο σχολείο, έχουμε τα ίδια ενδιαφέροντα, συχνάζουμε στα ίδια μέρη, μιλάμε για τα ίδια θέματα, ακολουθούμε τις ίδιες τάσεις στα κοινωνικά δίκτυα. Όσοι ανήκουν στο «εμείς», αποτελούν μια εύκολη περίπτωση που δεν απαιτεί προσπάθεια από την πλευρά μας.

Αν όμως ανήκουν στην κατηγορία «Αυτοί», απαιτείται κόπος και προθυμία από μέρους μας για να γεφυρώσουμε τα εμπόδια της ηλικίας, της γενιάς, της κουλτούρας, των συνηθειών, των αντιλήψεων, των δυνατοτήτων, της γλώσσας. Απαιτείται και ρίσκο καθώς η προσπάθειά μας μπορεί να μη φέρει θετικό αποτέλεσμα και στις εταιρείες το ζητούμενο είναι καλύτερα αποτελέσματα στο μικρότερο χρονικό διάστημα, χωρίς περιθώριο λάθους καθώς οι στόχοι είναι καθορισμένοι και τα KPI's συγκριμένα. 

Ποιος θα αναλάβει τον κίνδυνο μιας επιλογής που δεν θα ταιριάξει τελικά στην κουλτούρα και την ίδια στιγμή θα κοστίσει σε χρόνο άρα και σε χρήμα; 

Για το τελικό κόστος ή το κέρδος της εταιρείας από τις πολιτικές Συμπερίληψης, Ισότητας και Διαφορετικότητας δεν μπορούμε να κάνουμε ακριβείς υπολογισμούς που να εντάσσονται στο P&L καθώς το οικονομικό αποτέλεσμα εξαρτάται από πολλούς και σύνθετους παράγοντες. 

Για αυτό που είμαστε σίγουροι, είναι το τελικό κέρδος της κοινωνίας των ανθρώπων όταν όλοι Συμπεριλαμβάνονται στην εργασιακή ζωή. 

Reality Check

Οι άνθρωποι που μένουν εκτός εργασίας αποκλείονται από μεγάλο μέρος της κοινωνικής ζωής. Η ανεργία φέρνει πολλούς σε κατάσταση ακραίας φτώχειας. Χωρίς να είναι υπερβολή κάποιοι αδυνατούν να φροντίσουν την υγεία τους, να προσφέρουν στα παιδιά τους σωστή εκπαίδευση, να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους ώστε να έχουν μελλοντικά την ευκαιρία απασχόλησης. 

Η εξαίρεση από την εργασία συνεπάγεται και εξαίρεση από την κοινωνική ζωή και την ευκαιρία της συμμετοχής στο γίγνεσθαι. Η Συμπερίληψη είναι ανάγκη για τους ανθρώπους και τις κοινωνίες και είναι ουσιαστικό μέρος της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που δεν μένει στο θεαθήναι και τις βραβεύσεις των εταιρειών και των στελεχών. 

Το ενδιαφέρον για τις πολιτικές DIEB (Διαφορετικότητα, Συμπερίληψη, Ισότητα, Ανήκειν) έχει ξεκινήσει από τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία κυρίως, στις οποίες υπήρχε και μεγαλύτερη ανάγκη να συμπεριληφθούν στην αγορά εργασίας με ισότητα άνθρωποι με μεγάλη ποικιλομορφία χαρακτηριστικών (φυλετικά, πολιτισμικά, κοινωνικά). 

Σε αυτές τις χώρες καταρτίστηκαν πολιτικές οι οποίες συνεχώς εμπλουτίζονται και εξελίσσονται ενώ ταυτόχρονα οι εταιρείες και οι εργαζόμενοι τις ενσωματώνουν στο καθημερινό τους πλαίσιο. Κάθε χώρα όμως έχει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά, τόσο ως αγορά εργασίας, όσο και σε επίπεδο κουλτούρας που κάνει δύσκολες τις συγκρίσεις..

Η εφαρμογή της Συμπερίληψης, της Ισότητας και όλων των αντίστοιχων πολιτικών είναι θέμα Ηθικής. Και η Ηθική χρειάζεται μεγάλη ατομική συνειδητοποίηση από τον καθένα μας για να αναλογιζόμαστε τι πράττουμε και τι επιλέγουμε να πράττουμε. 

Η Ηθική απαιτεί θάρρος για να νικήσει κανείς τη συνήθεια και την ευκολία της πεπατημένης. Επιπλέον, ενέχει ρίσκο για το οικονομικό αποτέλεσμα. 

Τα ένθερμα λόγια για τις πολιτικές Συμπερίληψης, είναι πολύ στη μόδα. Φέρνουν βραβεία και τραβάνε την προσοχή. Η Ηθική στάση είναι μία δύσκολη ατομική δουλειά που απαιτεί απαντήσεις σε σημαντικά διλήμματα, απαιτεί σκέψη out of and beyond the box και συχνά θυσία των στόχων, των KPI’s και των bonus.

Στον αντίποδα, η Ηθική είναι «βαρετή», δε φέρνει βραβεία, δεν κάνει θόρυβο και είναι και πολύ μα πολύ ντεμοντέ. Και έτσι μένουμε σε πολιτικές αποτυπωμένες με τσιτάτα στους τοίχους. 

Η κυρία Μαρία Μπικέ είναι Business Consultant και Executive Coach/Neurocoaching Expert με ειδίκευση σε Ethics in Business.  
www.mariabiquet.com