Ο Γιώργος Απέργης είναι ο νικητής του βραβείου Ernst von Siemens, που θεωρείται Νόμπελ Μουσικής, για το έτος 2021. Η τελετή βράβευσης στη Muffathalle του Μονάχου, που θα λάβει χώρα το Φεβρουάριο, τιμά την αξία του και ταυτόχρονα την ίδια την Ελλάδα.

#culture #music #award #composer  

Από τη Μία Κόλλια

Αν ήταν ζωγράφος, θα ανήκε σίγουρα στους μεγάλους Υπερρεαλιστές της εποχής του. Ο Γιώργος Απέργης, που δε χρειαζόταν ένα βραβείο για να αναγνωριστεί η αξία του, καθώς θεωρείται εδώ και χρόνια ένας από τους σπουδαιότερους πρωτοποριακούς συνθέτες διεθνώς, αποδεικνύει πως η μουσική ευφυία δεν έχει όρια και πως οι τολμηροί οραματιστές προκαλούν αληθινές τομές στην τέχνη τους όταν το χάρισμα, η γνώση και η αφοσίωση συνδέονται αμετάκλητα.

Ο Γιώργος Απέργης γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 23 Δεκεμβρίου 1945. Ο πατέρας του Αχιλλέας, γλύπτης, και η μητέρα του Ειρήνη, ζωγράφος, του πρόσφεραν ένα πλούσιο καλλιτεχνικό υπόβαθρο στη μεταπολεμική Ελλάδα, αλλά και την ελευθερία να επιλέξει την πορεία του, που σήμερα έχει εξελιχθεί σε μια εξαιρετικά πρωτότυπη, ανεξάρτητη καριέρα ως συνθέτης.

Κυρίως αυτοδίδακτος, ο Απέργης μοίρασε το ενδιαφέρον του μεταξύ της ζωγραφικής και της μουσικής, τα οποία ανακάλυψε μέσω του ραδιοφώνου και των περιστασιακών μαθημάτων πιάνου από έναν οικογενειακό φίλο. Στην Αθήνα γνώριζε ελάχιστα για την ευρωπαϊκή πρωτοπορία, αλλά διάβαζε παρτιτούρες από το ρεπερτόριο και άκουγε Schoenberg, Bartók και Stravinsky. Το 1963 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, ακολούθησε σπουδές στη μουσική και έκτοτε ζει και εργάζεται εκεί. 

Τα πρώτα του έργα, «Antistixis», για τρία κουαρτέτα εγχόρδων, «Anakroussis» για επτά όργανα (1967) και «Bis» για δύο ορχήστρες (1968) δείχνουν την επιρροή του τόσο από την τεχνική του σειριασμού όσο και από την έρευνα του Ιάνη Ξενάκη. Ο Απέργης περιέγραψε αυτά τα κομμάτια ως μελέτες, με τις οποίες επεδίωξε να αναπτύξει μια πιο ελεύθερη και προσωπική γλώσσα. Στράφηκε επίσης προς το έργο των John Cage και Mauricio Kagel και προς το θέατρο, το οποίο ανακάλυψε μέσω της συζύγου του, ηθοποιού Edith Scob.

apergis

Το 1971, ο Απέργης συνέθεσε το «La tragique histoire du nécromancien Hieronimo et de son miroir», για δύο γυναικείες φωνές,  λαούτο και τσέλο. Ήταν η πρώτη του απόπειρα στο μουσικό θέατρο, εκφράζοντας μια γοητεία για τη σχέση μουσικής, λέξεων και σκηνής, την οποία συνεχίζει να εξερευνά.

Από το 1976, αφού ίδρυσε το Atelier Théâtre et Musique (ATEM), άλλαξε εντελώς την προσέγγισή του στη σύνθεση. Άρχισε να δημιουργεί παραστάσεις όπου πρωταγωνιστούσαν ηθοποιοί και μουσικοί. Αντιμετώπισε εξίσου τη φωνή, το όργανο, την κίνηση, το κείμενο και τη σκηνοθεσία, αποφεύγοντας τις τυπικές θεατρικές και ορχηστρικές ιεραρχίες. Οι συνθέσεις του εξερευνούν τα όρια του κατανοητού, του αρέσει να δημιουργεί «μπλεγμένα» κομμάτια που του επιτρέπουν να κρατά ενεργό τον ακροατή (οι ιστορίες αναδύονται αλλά ξαφνικά διαψεύδονται).

Η μουσική του Απέργη δε συνδέεται αυστηρά με καμία κυρίαρχη μουσική αισθητική της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας. Δημιουργεί έναν δικό του διάλογο με άλλες μορφές τέχνης και καινοτομεί περιλαμβάνοντας ηλεκτρονικά, βίντεο, μηχανήματα, ακόμη και ρομπότ στις παραστάσεις του. Ο Έλληνας συνθέτης συνεργάζεται στενά με μια ομάδα ερμηνευτών που αποτελούν κύριο μέρος της δημιουργικής διαδικασίας -είναι κωμικοί, οργανοπαίκτες, ή τραγουδιστές. 

Από τη δεκαετία του '90 έκανε νέες συνεργασίες με καλλιτέχνες από τους χώρους των εικαστικών τεχνών και του χορού.

Διακρίσεις: Το βραβείο Mauricio Kagel το 2011, ο Χρυσός Λέων στην Μπιενάλε της Βενετίας το 2015, το Βραβείο του Ιδρύματος BBVA «Frontiers of Knowledge» το 2016 (κατηγορία σύγχρονη μουσική), το Foundation Kaske-Munich το 2016, το Grand Prix SACD το 2018 και το Μουσικό Βραβείο Ernst von Siemens το 2021.

#HisStory