…που ακόμη και Γάλλοι φιλόσοφοι μεταφραστές λένε πως δεν καταφέρνουν να τον μεταφράσουν.

Από τη Μία Κόλλια

Δεν υπάρχουν και πολλά λόγια για να περιγράψει κάποιος το έργο του Καβάφη, πλην του ίδιου του έργου. Η ευαισθησία, η ευφυία, το ατελείωτο χάρισμα, η διορατικότητα της ανθρώπινης ψυχής, τα τόσα μαθήματα ζωής για τις δυσκολίες, τις αντιξοότητες, τις ιδιαιτερότητες. Ο Καβάφης τα είδε όλα και είπε όλα.

Κάθε του στίχος και ένα νόημα…

«…Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου…» (Ιθάκη).
Κάποια εμπόδια δεν βρίσκονται στον δρόμο μας παρά είναι οι προσωπικοί μας δαίμονες, αποκυήματα του φόβου μας, προβλήματα που δημιουργούμε εμείς στον εαυτό μας, ενώ δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Το μυαλό μας πρέπει ν' αφουγκραστεί και να νικήσει τους φόβους του, για να συνεχίσουμε το ταξίδι μας.

«Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, αποχαιρέτα την Αλεξάνδρεια που φεύγει…» (Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον).
Κάθε απώλεια είναι δύσκολη αλλά δεν πρέπει να μας οδηγεί στη διάλυση. Είναι πολύ σημαντική η έντιμη και θαρραλέα αποδοχή των αντιξοοτήτων της ζωής, χωρίς αυταπάτες.

«Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις, τούτο προσπάθησε τουλάχιστον όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις μες την πολλή συνάφεια του κόσμου, Μες στες πολλές κινήσεις και ομιλίες…». (Όσο μπορείς).
Ο άνθρωπος που αφήνεται να γίνει ένα με τη μάζα και δεν προσπαθεί να κρατήσει ακέραιη την προσωπικότητά του, στην ουσία, εξευτελίζει τη ζωή του, καθώς χάνει αυτό που τον κάνει ξεχωριστό και ιδιαίτερο, χάνει την ατομικότητά του.

«Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες…» (Θερμοπύλες).

Θα πρέπει να τιμούμε τους ανθρώπους που έχουν καθορίσει στη ζωή τους κάποιες σημαντικές αρχές, κάποιους πολύτιμους σκοπούς και φροντίζουν να τους υπερασπιστούν με κάθε τρόπο.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης είναι μακράν ο πιο γνωστός και πολυδιαβασμένος Νεοέλληνας ποιητής στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα. Το σώμα των ποιημάτων του περιλαμβάνει τα 154 του καβαφικού κανόνα -τα λεγόμενα «Αναγνωρισμένα»-, τα 37 «Αποκηρυγμένα», τα περισσότερα νεανικά, σε ρομαντική καθαρεύουσα, τα 75 «Κρυμμένα» που βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά του, καθώς και τα 30 «Ατελή». Η γλώσσα - μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά στοιχεία της Κωνσταντινούπολης- και η στιχουργική μορφή των ποιημάτων του ήταν ιδιόρρυθμες και πρωτοποριακές για την εποχή. Ο Καβάφης μάς μιλάει για τη δικαιοσύνη, το αδιέξοδο, την καρτερικότητα, τη ματαίωση, το ήθος, το μέτρο και την αξιοπρέπεια. Αλλά και για τη σωματική απόλαυση και επιθυμία…

Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 29 Απριλίου 1863. Ήταν το ένατο και τελευταίο παιδί του μεγαλέμπορου βαμβακιού Πέτρου-Ιωάννου Καβάφη, με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη. Τα πρώτα παιδικά του χρόνια τα πέρασε μέσα σ’ ένα πλούσιο περιβάλλον, με Γάλλο παιδαγωγό και Αγγλίδα τροφό. Το 1870, όμως, που πέθανε ο πατέρας του, άρχισαν τα οικονομικά προβλήματα για την οικογένεια. Δύο χρόνια αργότερα, η μητέρα του Χαρίκλεια Καβάφη (το γένος Φωτιάδη) αναγκάζεται να μετακομίσει με τα παιδιά της πρώτα στο Λονδίνο και μετά στο Λίβερπουλ. Έμειναν εκεί έξι χρόνια, κατά τα οποία ο νεαρός Κωνσταντίνος μαθαίνει Αγγλικά και καλλιεργεί την έμφυτη ροπή του προς τα γράμματα. Το 1878 η οικογένεια αντιμετωπίζει πάλι οικονομικά προβλήματα, επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια και ο 15χρονος Κωνσταντίνος μελετά κατ’ οίκον και κατόπιν συνεχίζει τις σπουδές του στο εμπορικό λύκειο Ο Ερμής. Τον επόμενο χρόνο, εξαιτίας των εθνικιστικών ταραχών στην Αίγυπτο, η οικογένεια θα μετακομίσει εκ νέου, αυτή τη φορά στην Κωνσταντινούπολη, στο σπίτι του παππού του, Γεωργάκη Φωτιάδη.

Τον Οκτώβριο του 1885 ο Καβάφης επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια με τη μητέρα του και τα δύο αδέλφια του, Αλέξανδρο και Παύλο, και αρχίζει να εργάζεται πρώτα ως δημοσιογράφος και μετά ως μεσίτης στο Χρηματιστήριο Βάμβακος. Το 1889 προσλαμβάνεται στην Υπηρεσία Αρδεύσεων, όπου θα παραμείνει έως το 1922.

Από το 1893 έως το τέλος του αιώνα ο Καβάφης γράφει μερικά από τα σημαντικότερα ποιήματά του, όπως τα Κεριά (1893), Τείχη (1896), Περιμένοντας τους Βαρβάρους (1899).

Το 1902 ταξιδεύει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, όπου γνωρίζεται με τους ομότεχνούς του Γρηγόριο Ξενόπουλο και Ιωάννη Πολέμη. Σε μια επιστολή του, αναφέρει ότι στην Αθήνα αισθανόταν όπως ένας πιστός που πηγαίνει προσκυνητής στη Μέκκα.

Τον Δεκέμβριο του 1907 ο ποιητής εγκαθίσταται στο σπίτι της οδού Λέψιους 10 -που σήμερα έχει μετονομαστεί σε οδό Καβάφη-, όπου και δημιούργησε το σημαντικότερο τμήμα του έργου του. Η φήμη του διαρκώς εξαπλώνεται και στο διαμέρισμά του τον επισκέπτονται προσωπικότητες της λογοτεχνίας από την Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως ο φουτουριστής Τομάσο Μαρινέτι, ο Αντρέ Μαλρό, ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Κώστας Ουράνης.

Το 1917 γνωρίζεται με τον Αλέκο Σεγκόπουλο, κατ’ άλλους νόθο γιο του, κατ’ άλλους ερωτικό του σύντροφο, πάντως μετέπειτα γενικό κληρονόμο του. Τον Απρίλιο του 1922 παραιτείται από την Υπηρεσία Αρδεύσεων για να αφοσιωθεί στο ποιητικό του έργο.

Το 1930 ο Καβάφης αρχίζει να υποφέρει από τον λάρυγγά του και οι γιατροί διαπιστώνουν ότι έχει καρκίνο. Ο ποιητής δεν μπορεί να μιλήσει και το 1932 υποβάλλεται σε τραχειοστομία στην Αθήνα. Ένα χρόνο μετά, επιστρέφει στην Αλεξάνδρεια, με την υγεία του διαρκώς να επιδεινώνεται. Στις αρχές Απριλίου μεταφέρεται στο Ελληνικό Νοσοκομείο και στις 29 του ίδιου μήνα αφήνει την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 70 ετών.

#HisStory